Ένας Δικηγόρος του Διαβόλου

Βιβλιοπαρουσίαση

ΠΑΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΟΥΔΗ «Ο Δικηγόρος του Διαβόλου»

(Εκδ. Μανδραγόρας)

---

Τον Πάνο τον Δημητρούδη, αν και είχα ακούσει το όνομά του, δεν τον πρόλαβα φοιτητή στα Γιάννενα. Το πρώτο μου ερέθισμα απ’ αυτόν είναι το δικό του πρώτο δημοσιευμένο κείμενο στην «Εποχή», που αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου του, ένα κείμενο για τις πυρκαγιές της Θάσου τον Σεπτέμβρη του 1989. Δύο πράγματα μου έκαναν εντύπωση σ’ εκείνο το άρθρο α) η ανάδειξη της ταξικής διάστασης της πυρόσβεσης, ότι δηλ. η Πυροσβεστική προστάτευε τις περιουσίες της αστικής τάξης ή της εκλογικής πελατείας των κυβερνώντων και άφηνε όλα τα υπόλοιπα να καούν – κάτι που έκτοτε επαληθεύτηκε σε πολλές άλλες περιπτώσεις, όμως τότε ήταν η πρώτη φορά που το συνειδητοποίησα και β) ένα ύφος χωρίς καθωσπρεπισμούς, οργισμένο αλλά πολιτικά εύστοχο, το οποίο μάλιστα προκάλεσε και την επέμβαση της Συντακτικής Επιτροπής της «Εποχής» προκειμένου να απαλύνει την αιχμηρότητα του κειμένου. Ο Πάνος επανήλθε στο επόμενο φύλλο και επέμεινε – σωστά ! – να δημοσιευτούν τα λογοκριμένα αποσπάσματα.

Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, εάν η πρώτη συνεργασία με μια κατά γενικό τεκμήριο μη επεμβατική εφημερίδα σφραγίζεται από μια απόπειρα «ευπρεπούς» λογοκρισίας και από μια διεκδίκηση της απόλυτης ελευθερίας της κριτικής, ότι ο συγγραφέας έμαθε από νωρίς να πολεμάει. Τα δύο αυτά συνεχόμενα δημοσιεύματα στην «Εποχή» δεν ξέρω αν τα έχει κρατήσει ο Πάνος, εγώ πάντως τα έχω εδώ μαζί μου και μπορώ να του τα χαρίσω.

Η δεύτερη σημαντική ανάμνηση από τον Πάνο, και ενώ στο μεταξύ είχαμε γνωριστεί, προέρχεται από την Γενική Συνέλευση του Κοινωνικού Φόρουμ στη Θεσσαλονίκη τον Ιούνιο του 2003, την επόμενη μέρα της πορείας με αφορμή τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε.. Στο βήμα εναλλάσσονται διάφοροι ομιλητές, όλοι ενθουσιασμένοι για την επιτυχία της πορείας, αλλά κάποια στιγμή παίρνει το λόγο ο Δημητρούδης και εκστομίζει «ποια επιτυχία σύντροφοι ; Θεωρούμε επιτυχία την ανοιχτή εχθρότητα της Θεσσαλονίκης προς τη διαδήλωση, τη γεμάτη λαμαρίνες πόλη, την απουσία κόσμου στα μπαλκόνια ; ». Όπως μπορείτε να καταλάβετε, σχετική αμηχανία στο ακροατήριο, το αφήγημα της «μεγάλης νίκης» ξαφνικά καταρρέει και οι υπόλοιποι ομιλητές υποχρεώνονται πια να ενσωματώσουν στοιχεία της προσέγγισης Δημητρούδη. Και εδώ νομίζω ότι βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα ακόμα χαρακτηριστικό όχι μόνο της γραφής του αλλά συνολικά της πολιτικής του διαδρομής, την προσωπική άποψη και την επιμονή σ’ αυτήν, ακόμα και αν αυτή εξασφαλίζει πολιτική μοναξιά, ακόμα κι αν καμμιά φορά ενδίδει στην ηδονή του «κόντρα στο ρεύμα» – αλλά τι θα μπορούσατε να περιμένετε από έναν άνθρωπο, που ζει και κινείται στη Θεσσαλονίκη και δηλώνει οπαδός του Ολυμπιακού ;

Αν δεν το καταλάβατε, σας μιλάω εδώ και αρκετή ώρα για το βιβλίο του Πάνου. Όσα ήδη σας είπα γι’ αυτόν, ανταποκρίνονται απόλυτα και στα κείμενά του. Πρόκειται για δημοσιεύματα στην «Εποχή», που καλύπτουν μια ολόκληρη δεκαετία (2005 – 2014), μια δεκαετία πλούσια σε πολιτικά γεγονότα, σε εξεγέρσεις και αγώνες, νίκες και ήττες, μια δεκαετία αποκαλυπτική για την αλλαγή νοοτροπιών και για τη σύγκρουση ανάμεσα στο λάϊφ στάϊλ της εξουσίας και στο συλλογικό ήθος, ανάμεσα στη χειραγωγητική λογική των κάθε είδους μηχανισμών και στην αυτενέργεια της δημοκρατικής οργάνωσης. Θα σας μιλήσω παρακάτω για την πολιτική στάση του Δημητρούδη, προς το παρόν ας προσπαθήσω να εξερευνήσω λίγο τις πηγές έμπνευσης και τις εμμονές του.

Ο συγγραφέας λοιπόν, στην αποτίμηση της επικαιρότητας

- Βρίσκει τον τρόπο να ενσωματώσει δικά του βιώματα και μνήμες από τα παιδικά του χρόνια στην πατρίδα του τη Θάσο

- Ασχολείται με λαϊκές φιγούρες του νησιού (ας μου επιτραπεί να ξεχωρίσω τον στιχουργό των «Χειμερινών Κολυμβητών» λαϊκό ποιητή Σταύρο Καραμανιώλα) και της Θεσσαλονίκης καθώς και με μικρά γεγονότα της καθημερινής ζωής, όπως η αυτοκτονία μιάς συμπολίτισσας στην Κερασιά Θεσσαλονίκης

- Ενσωματώνει  εντυπώσεις από διαβάσματα, από τους «Αόρατους» του Μπαλεστρίνι μέχρι το «Μιλώντας στα παιδιά μου για την Αριστερά» του Βεμπέρ και από το «Οδός Αβύσσου – αριθμός 0» του Λουντέμη μέχρι το μνημειώδες βιβλίο του Καπετάν Κεμάλ «Αναμνήσεις από τον ελληνικό εμφύλιο». Για όσους δεν γνωρίζετε, ο μακαρίτης πια Καπετάν Κεμάλ, κατά κόσμο Μιχρί Μπελί, ήταν μια ηγετική φυσιογνωμία του τουρκικού κομμουνιστικού κινήματος, που ήρθε και πολέμησε στη Θράκη μέσα από τις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού. Έ, όπως το επισημαίνει και ο Πάνος, το βιβλίο του Καπετάν Κεμάλ δεν βρέθηκε ελληνικός εκδοτικός οίκος να το εκδώσει και κυκλοφόρησε στην Ελλάδα από εκδοτικό οίκο της Κωνσταντινούπολης. Και είδαμε στις πρόσφατες εκλογές πόσο γόνιμη μπορεί να είναι αυτή η αριστερή κληρονομιά μέσα στη μειονότητα της Θράκης, είδαμε τι ποσοστά πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ και το 2012 και το 2015, ενώ αντίθετα, όταν, κάτω από την πίεση των γνωστών εθνικιστικών κύκλων, έκανε την αχαρακτήριστη επιλογή των Ευρωεκλογών, το πλήρωσε ακριβά !

- Προχωράμε στις κινηματογραφικές εμμονές του συγγραφέα και εδώ η λίστα είναι μεγάλη και περιλαμβάνει πολλά κινηματογραφικά είδη.

Η έμφαση βεβαίως δίνεται στα ντοκυμανταίρ του Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης (ο Δεκέμβρης του 2008, ο Λούης Τίκας και το ελληνικό εργατικό κίνημα στις ΗΠΑ, η ζωή του Χατζιδάκι, η απόδραση των Βούρλων κλπ. ) αλλά δεν λείπουν οι αναφορές στο αμερικάνικο μιούζικαλ ή στο ελληνικό γουέστερν (η περίφημη ταινία του Β. Γεωργιάδη «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο»). Ο Δημητρούδης δεν παύει να αναδεικνύει και την προσφορά της αυτο-διαχειριζόμενης κινηματογραφικής λέσχης της ΕΤ 3, αν και η μεγάλη του αγάπη είναι τα Φεστιβάλ. Θα σας πω και από το Φεστιβάλ μια ιστορία. Πριν από 5-6 χρόνια παρακολουθήσαμε μαζί μια ταινία από την ΠΓΔ Μακεδονίας και, όπου οι διάλογοι του έργου χρησιμοποιούσαν τη λέξη «Macedonia», ο μεταφραστής έγραφε «Σκόπια». Διαμαρτυρηθήκαμε γιατί το καλλιτεχνικό προϊόν δεν είναι εξωτερική πολιτική και οι διάλογοι των ηθοποιών πρέπει να αποδίδονται με πιστότητα.

- Οι μουσικές προτιμήσεις του Πάνου είναι μια μεγάλη ιστορία, για την οποία μάλλον δεν είμαι ο καταλληλότερος να εκφράσω γνώμη. Υπερασπίζεται όμως με συνέπεια όχι μόνο το λαϊκό τραγούδι αλλά και μορφές του, που οι περισσότεροι συνηθίσαμε να θεωρούμε «σκυλάδικα». Όπως αντιλαμβάνεστε, είναι ενθουσιασμένος με την εμφάνιση του Μαργαρίτη στο φεστιβάλ του ΣΥΡΙΖΑ αλλά θεωρώ ότι είναι προτιμότερο να σας τα πει ο ίδιος.

- Αποτίει φόρο τιμής στις χαμένες εμβληματικές μορφές της Ανανεωτικής Αριστεράς, τον Γιάννη τον Μπανιά, που όλοι τον ξέρετε, αλλά και τον Μήτσο τον Μπούρα από την Ημαθία, τον οποίο οι περισσότεροι ούτε που τον έχετε ακούσει, αλλά αποτιμάει και την αγωνιστική συνέπεια άλλων, όπως ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, υποψήφιος Δήμαρχος και ήδη Βουλευτής Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ, η Ελένη Πορτάλιου κλπ.

Και ήρθε, πιστεύω, η ώρα να μιλήσουμε πιο άμεσα για την πολιτική. Κάνουμε αυτή την παρουσίαση σε μια συγκυρία, που είναι διάχυτη η ανάγκη όλων μας να συζητήσουμε για τις πρόσφατες εξελίξεις, για τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, για τις υποχωρήσεις ή τις επιτυχίες της ελληνικής κυβέρνησης. Το καταλαβαίνω αλλά εγώ, τουλάχιστον εισηγητικά, θέλω να μείνω πιστός στο έργο της παρουσίασης και στο περιεχόμενο του βιβλίου. Όχι μόνο γιατί θέλω να σας αναγκάσω να αγοράσετε αυτή την Κυριακή την «Εποχή», για να πάρετε «γραμμή» από τον Δημητρούδη, αλλά και γιατί αρκετοί πρέπει να μάθουν - και άλλοι να θυμηθούν - ότι η περιπέτεια του ΣΥΡΙΖΑ, στην οποία πολλοί από μας έχουμε αφιερώσει πολύ χρόνο από τη ζωή μας, συνεδριάσεις τοπικών οργάνων και πανελλαδικά σώματα, γραψίματα και ομιλίες, τηλεοπτικές εμφανίσεις και οργανωτική δουλειά, δεν ξεκινάει ούτε το 2014 ούτε το 2012.

Στην πραγματικότητα η υπόθεση της Αριστεράς και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η βασική αγωνία των κειμένων του, που απλώνονται χρονικά σε όλη την πορεία συγκρότησης, αναδίπλωσης και τελικά εκτίναξής του. Εντάξει, δεν λείπουν τα άρθρα για την εξέγερση του Δεκέμβρη, για τα συνδικαλιστικά της ΟΛΜΕ ή για τους «αγανακτισμένους», για μένα όμως ο «Δικηγόρος του Διαβόλου» είναι κυρίως ένα χρήσιμο τεκμήριο και χρονικό για την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ.

Υπάρχει άραγε μια πολιτική γραμμή στα κείμενα του Δημητρούδη ; Προσωπικά θεωρώ ότι υπάρχει και είναι το πάθος για χειραφέτηση όχι μόνο από την αστική πολιτική, την εκμετάλλευση και το πολιτικό και μηντιακό σύστημα αλλά και από τους μηχανισμούς εξουσίας μέσα στα κόμματα της Αριστεράς. Ο Πάνος αναδεικνύει αφανείς πλευρές της κομματικής ζωής, χαλάει σούπες και, όπως ο ίδιος γράφει, δημιουργεί περισσότερους εχθρούς παρά φίλους. Οι άνθρωποι με εμμονές, και βέβαια εννοώ εμμονές αρχών και όχι εμπάθειας, μπορεί να μην εξασφαλίζουν λαμπρή προσωπική καριέρα, συμβάλλουν όμως στο γράψιμο της Ιστορίας.

Δεν είναι απαραίτητο να συμφωνεί κανείς με όλες τις απόψεις του συγγραφέα. Προσωπικά, αν και η στήλη του είναι από τα πρώτα πράγματα που διαβάζω κάθε Κυριακή, είναι φορές, που τα κείμενά του – είτε συμπεριλαμβάνονται σ’ αυτό το βιβλίο είτε όχι - μ’ έχουν βρει αντίθετο, όπως για παράδειγμα η στάση του στη ρήξη Τσίπρα - Αλαβάνου. Ομολογώ πάντως ότι δεν μπορώ να διανοηθώ το σταμάτημα αυτής της στήλης. Ένα «ζαγάρι» είναι ο σύντροφος Δημητρούδης, ένα ανεκτίμητης αξίας «ζαγάρι», που μας κρατάει σε εγρήγορση, που μας εμπνέει και πολλές φορές μας εκτονώνει, που μας θυμίζει ότι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη είναι ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία. Γι’ αυτό, όσους εχθρούς και να κάνει, οι φίλοι του θα είναι πάντα περισσότεροι, γι’ αυτό τον αγαπάμε, τον περιμένουμε κάθε Κυριακή και τον ευχαριστούμε πολύ !  

   

Γιάννενα, 27-2-2015

Γιάννης Παπαδημητρίου

 

1997-2008 / Το χρονικό του νικηφόρου αγώνα για τον Άραχθο (ενάντια στο φράγμα του Αγίου Νικολάου)

Δεκαετίες 70 - 80: Η ΔΕΗ κατασκευάζει το μεγάλο υδροηλεκτρικό έργο - φράγμα στο Πουρνάρι, στην έξοδο του Αράχθου στην πεδιάδα της Άρτας. Παράλληλα μελετά την κατασκευή άλλων 4 διαδοχικών μεγάλων φραγμάτων (μεταξύ των οποίων και του Αγ. Νικολάου) στο μέσο ρου του Αράχθου.

1997: Κατά τις διαδοχικές επισκέψεις της Υπουργού Ανάπτυξης και του Πρωθυπουργού στην Ήπειρο εξαγγέλλεται η κατασκευή του φράγματος του Αγ. Νικολάου, ισχύος 200 MW και ύψους 110 μ..

Ίδρυση του Συλλόγου Προστασίας Αράχθου με έδρα τα Γιάννενα. Διοργάνωση της πρώτης μεγάλης συγκέντρωσης διαμαρτυρίας στη γέφυρα της Πλάκας, η οποία υιοθετεί το διεκδικητικό πλαίσιο εναντίον του φράγματος (Απρίλιος 1997).

Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων αποφασίζει τη μεταφορά (!) της γέφυρας της Πλάκας.

Μεγάλη πολιτική μάχη στην Παντζουμερκιώτικη Συνδιάσκεψη στην Πλάκα. Η πλειοψηφία των πολιτικών εκπροσώπων τάσσεται υπέρ του φράγματος, η πλειοψηφία των συλλογικών φορέων με επικεφαλής την Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία εναντίον. Η Πανηπειρωτική διοργανώνει εκδήλωση διαμαρτυρίας και στην Αθήνα.

1998 – 2001: Διαδοχικές τοποθετήσεις συλλογικών σωμάτων, φορέων, ΟΤΑ αλλά και επιστημονικών σωματείων κατά του φράγματος και σταδιακή του εγκατάλειψη από την πολιτική ηγεσία και την ΔΕΗ.

Επιμέρους αγώνες στην ευρύτερη περιοχή των Τζουμέρκων κατά της κατασκευής μικρών φραγμάτων από ιδιώτες σε παραποτάμους του Αράχθου και του Αχελώου. Πρόταση του Συλλόγου Προστασίας Αράχθου για τη δημιουργία συντονιστικού «μετώπου νερού» στη Βορειοδυτική Ελλάδα.

Αλλαγή νομοθετικού πλαισίου και επιτάχυνση της ιδιωτικοποίησης στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

2001: Υποβολή αίτησης από την εταιρία «Μηχανική Α.Ε.» και έκδοση άδειας παραγωγής ενέργειας για το συγκεκριμένο έργο. Ο Σύλλογος Προστασίας Αράχθου καταγγέλλει την χρησιμοποίηση πλαστού χάρτη, ο οποίος εμφανίζει τη γέφυρα Πλάκας ένα χιλιόμετρο βορειότερα από την πραγματική της θέση ! «Επ’ αυτοφώρω σύλληψη» του εκπροσώπου της εταιρίας με τον πλαστό χάρτη στο γραφείο του Γ.Γ. του Υπουργείου Ανάπτυξης, χωρίς όμως να ανακληθεί η άδεια.

Σύνταξη και δημοσίευση πιλοτικής μελέτης του ΟΟΣΑ για την περιοχή των Τζουμέρκων, όπου η κατασκευή φραγμάτων στον Άραχθο αξιολογείται αρνητικά για την ανάπτυξη της περιοχής, επειδή υπονομεύει τις προοπτικές του εναλλακτικού τουρισμού και του ποτάμιου αθλητισμού.

2003: Έγκριση του χωροταξικού σχεδίου Ηπείρου, το οποίο αναφέρει ότι «δεν συνιστάται η κατασκευή υδροηλεκτρικών έργων στον Άραχθο για λόγους περιβαλλοντικής προστασίας».

2003 - 2004: Επιμονή της Μηχανικής και προώθηση των διοικητικών διαδικασιών για την κατασκευή. Σύνταξη Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για έργο ισχύος 93 MW και ύψος φράγματος 86 μέτρα.

2005:  Αντιδράσεις της πλειοψηφίας των Δήμων και των συλλογικών φορέων της περιοχής. Ομόφωνες αρνητικές γνωμοδοτήσεις κατά της Μ.Π.Ε. από τα νομαρχιακά συμβούλια Άρτας (με 2 λευκές ψήφους) και Ιωαννίνων.

Παρά τις αντιδράσεις, έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για την κατασκευή του έργου από τον Υπουργό ΠΕΧΩΔΕ και τους συναρμόδιους Υφυπουργούς Ανάπτυξης, Πολιτισμού και Αγροτικής Ανάπτυξης.

Προσφυγή 3 Δήμων και άλλων συλλογικών φορέων στο Συμβούλιο της Επικρατείας.

Συγκέντρωση διαμαρτυρίας της Παντζουμερκιώτικης Ομοσπονδίας στην Αθήνα.

2006 : Ιανουάριος Με την ευκαιρία της θρησκευτικής γιορτής των Φώτων συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας εκατοντάδων ατόμων σε δύο γέφυρες του Αράχθου (Πλάκας και Τζαρή).

Φεβρουάριος Παρέμβαση με πανώ διαμαρτυρίας και προκηρύξεις στη γιορτή της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας.

Μάϊος Συμμετοχή μετώπου φορέων, που αντιδρούν στο φράγμα, στο 4ο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Φόρουμ της Αθήνας με ειδικό ταμπλώ, προκηρύξεις και μπλοκ στην πορεία

Ιούλιος – Αύγουστος Δημιουργία συντονιστικών σχημάτων εναντίον του φράγματος στην Αθήνα (Επιτροπή προστασίας Αράχθου υπό την αιγίδα της Παντζουμερκιώτικης Συνομοσπονδίας) και στην περιοχή Ιωαννίνων/Άρτας (Συντονιστική Επιτροπή ενάντια στο φράγμα Αγ. Νικολάου).

Ειδική εκδήλωση-συζήτηση για τα φράγματα του Κοινωνικού Φόρουμ Άρτας στη Γέφυρα Τζαρή (12 Αυγούστου).

13 Αυγούστου Μεγάλη συγκέντρωση διαμαρτυρίας στη Γέφυρα Πλάκας με παρουσία 1.500 και πλέον ατόμων.

Σεπτέμβριος – Οκτώβριος Δραστηριοποίηση της Συντονιστικής Επιτροπής ενάντια στο φράγμα Αγ. Νικολάου και απεύθυνση με συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο προς τους υποψηφίους νομάρχες Ιωαννίνων και Άρτας και τους υποψηφίους δημάρχους των γειτονικών δήμων. 9 στους 9 υποψηφίους νομάρχες και 13 στους 15 υποψηφίους δημάρχους τοποθετούνται, απόλυτα ή σχετικά κατηγορηματικά, εναντίον του φράγματος και 2 υποψήφιοι δήμαρχοι αποφεύγουν να απαντήσουν.

Κατάθεση ερώτησης του ευρωβουλευτή Δ. Παπαδημούλη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Νοέμβριος Αναβάλλεται, με πρωτοβουλία του εισηγητή, η συζήτηση στο Συμβούλιο της Επικρατείας για τον Απρίλιο του 2007.

2007: Ιανουάριος Και νέες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας εκατοντάδων ατόμων στις δύο γέφυρες του Αράχθου (Πλάκας και Τζαρή) με την ευκαιρία της θρησκευτικής γιορτής των Φώτων. Παρέμβαση με πανώ και συνθήματα στη γιορτή της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας («πίτα του Ηπειρώτη» στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας.

Απρίλιος Νέα ομόφωνη απόφαση του Ν.Σ. Άρτας εναντίον του έργου. Συγκέντρωση διαμαρτυρίας τη Δευτέρα του Πάσχα με συμμετοχή 500 ατόμων στην Άρτα.

Εκδίκαση της υπόθεσης στο Ε΄ Τμήμα του ΣτΕ. Ο Εισηγητής προτείνει να γίνει δεκτή η αίτηση ακύρωσης των ΟΤΑ και των φορέων.

2008: Ιανουάριος Γίνεται γνωστή η ιστορική 3858/2007 απόφαση του ΣτΕ, η οποία κάνει δεκτή την αίτηση ακύρωσης και ακυρώνει τόσο τους περιβαλλοντικούς όρους του έργου όσο και την άδεια παραγωγής ενέργειας της ενδιαφερόμενης εταιρίας λόγω της αντίθεσής τους στις κατευθύνσεις του χωροταξικού σχεδίου Ηπείρου.

Φεβρουάριος Οι φορείς, που αγωνίστηκαν ενάντια στο φράγμα βραβεύονται από την Πανηπειρωτική Συνομοσπονδία. Είναι η θετική κατάληξη ενός 11χρονου αγώνα.

Το τέλος ενός «ανεπιθύμητου» μνημείου

Δεν είναι τυχαίο, που τα λίγα τετραγωνικά χιλιόμετρα της Πλάκας Ραφταναίων υπήρξαν το θέατρο μεγάλων ιστορικών γεγονότων...

Εκεί είναι που ημερεύει η χαράδρα του Αράχθου, που δημιουργείται ένα ομαλό πέρασμα προς τα Τζουμέρκα, που περνούν οι εμπορικοί δρόμοι και επικεντρώνεται ο στρατηγικός έλεγχος της περιοχής. Μερικά πράγματα αποφασίζονται από τη Γεωγραφία πριν από την Ιστορία.

Αυτό το πέρασμα / σύνορο έγινε το θέατρο σκληρών συγκρούσεων και το 1821 και σ’ όλους τους κατοπινούς ελληνοτουρκικούς πολέμους και στη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής και του Εμφυλίου, φιλοξένησε τη Συνδιάσκεψη των ελληνικών αντιστασιακών οργανώσεων τον Φλεβάρη του 1944 και φορτίστηκε με τις μνήμες χιλιάδων ανθρώπων του μόχθου, βοσκών με τα κοπάδια τους, πραματευτάδων, μαστόρων και ταξιδιωτών, συνδέθηκε με το συλλογικό μύθο και μετασχηματίστηκε σε πολιτισμικό τοπίο.

Το κεντρικό στοιχείο, το σημείο αναφοράς αυτού του τοπίου ήταν βεβαίως το πέτρινο γεφύρι της Πλάκας, το μεγαλύτερο μονότοξο στα Βαλκάνια, ένα πραγματικό στολίδι της λαϊκής αρχιτεκτονικής αδιάσπαστα δεμένο με τη φύση και το ποτάμι. Ο επισκέπτης εντυπωσιαζόταν από το αέρινο κατασκεύασμα, που έχτισαν το 1866 οι Ηπειρώτες πετράδες με επικεφαλής τον πρωτομάστορα Κώστα Μπέκα, χρησιμοποιώντας ακόμα και ασπράδια αυγών ως συγκολλητική ύλη, και είχε άνοιγμα τόξου 40 μέτρων και ύψος 20.

Πέτρινα γεφύρια στην Ήπειρο υπάρχουν πολλά και πανέμορφα, κανένα όμως εκτός απ’ αυτό δεν συνδέθηκε με τους αγώνες της εποχής μας. Μ’ αυτό το γεφύρι σαν σύμβολο δώσαμε από το 1997 την σκληρή αλλά τελικά νικηφόρα μάχη για τη σωτηρία του Αράχθου από τα καταστροφικό μεγάλο υδροηλεκτρικό φράγμα του Αγίου Νικολάου, αυτό το γεφύρι ήταν που τροποποίησε τους πολιτικούς συσχετισμούς και ατσάλωσε τους Τζουμερκιώτες, σ’ αυτό το γεφύρι μαζευτήκαμε 1.500 άνθρωποι το καλοκαίρι του 2006 και συνεχίσαμε να μαζευόμαστε τα επόμενα χρόνια τα Φώτα ξορκίζοντας τους καλικάντζαρους των εταιριών.

Ήταν επομένως πολύ λογικό να το εχθρεύονται εξουσίες και συμφέροντα όλα αυτά τα χρόνια, να επιχειρηματολογούν ασύστολα ότι «κάθε εποχή δημιουργεί νέα, δικά της μνημεία», στη συνέχεια να μεθοδεύουν «μεταφορές» του στο πουθενά και να πλαστογραφούν τους χάρτες, μετατοπίζοντας την πραγματική του θέση, και στο τέλος να διαβεβαιώνουν ότι το μνημείο «σώζεται» στο μέσο της λάσπης ενός τεχνητού ταμιευτήρα. Ένα μικρό αλλά συμβολικό δείγμα αυτής της αμφιθυμίας των εξουσιών είναι το γεγονός ότι ο τωρινός Περιφερειάρχης Ηπείρου της Ν.Δ. ξεκίνησε την πολιτική του σταδιοδρομία ως υποψήφιος Νομάρχης Ιωαννίνων το 2002, έχοντας το γεφύρι της Πλάκας ως έμβλημα του συνδυασμού του, για να το εγκαταλείψει άρον – άρον την επόμενη εκλογική αναμέτρηση.

Η αναζήτηση των αιτίων της χτεσινής οδυνηρής κατάρρευσης στη μεγάλη νεροποντή είναι μια κλασική επιχείρηση μετάθεσης των ευθυνών. Το γεφύρι της Πλάκας, όπως άντεξε στην προσπάθεια ανατίναξης από τους ναζί το 1943, με το ίδιο κουράγιο έχει αντιμετωπίσει φαινόμενα ακόμα πιο ακραία και μεγάλες κατεβασιές νερού από τον ορμητικό Άραχθο. Και ασφαλώς θα εξακολουθούσαμε να το χαιρόμαστε, υπό την προϋπόθεση ότι οι υπεύθυνοι θα είχαν εκπληρώσει τα στοιχειώδη καθήκοντα απέναντί του.

Από το 2006 είχε συνταχθεί η μελέτη συντήρησης και αποκατάστασης της γέφυρας, η δεύτερη φάση της οποίας προέβλεπε την προστασία των βάθρων της, τα οποία, σύμφωνα με τον μελετητή, «έχουν υποστεί διάβρωση και σημειακά έχουν υποσκαφθεί (νεροφαγώματα)», κάτι που είχαν επισημάνει επανειλημμένα και οι κάτοικοι της περιοχής. Ο μοναδικός αυτόπτης μάρτυρας της χτεσινής καταστροφής επιβεβαιώνει ότι πρώτο «έσπασε» το ανατολικό βάθρο και μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα όλη η κατασκευή βυθίστηκε στο θολό ποτάμι. Ενδεχομένως ένας πρόσθετος λόγος είναι η επίδραση ενός νεαρού πλατάνου στο σώμα της γέφυρας.

Επί 8 χρόνια η παραπάνω μελέτη κυκλοφορεί από γραφείο σε γραφείο, από την Υπηρεσία Νεωτέρων Μνημείων στις κεντρικές του Υπουργείου Πολιτισμού και στην Περιφέρεια Ηπείρου, χωρίς να υλοποιηθεί ούτε αυτούσια η δεύτερη φάση ούτε κάποια τροποποίηση - επικαιροποιήσή της. Οι διαδοχικοί Υπουργοί Πολιτισμού και μεταξύ αυτών ασφαλώς ο τελευταίος συντοπίτης μας, ο οποίος τόσο πολύ επένδυσε σε μια καμπάνια πολιτικής «αξιοποίησης» της πολιτιστικής κληρονομιάς, ο Περιφερειάρχης, ο οποίος δεν άφησε ούτε μία εκκλησία της Ηπείρου, παλιά και σύγχρονη, χωρίς προγραμματική σύμβαση, και ασφαλώς κάμποσοι υπηρεσιακοί παράγοντες αγνόησαν τις αγωνιώδεις, προφορικές και έγγραφες, εκκλήσεις του Συλλόγου Προστασίας Αράχθου, άλλων φορέων και πολλών κατοίκων της περιοχής, απέφυγαν να αναλάβουν τις ευθύνες τους και φανέρωσαν το αληθινό πρόσωπο της αντιμετώπισης της πολιτιστικής κληρονομιάς στη σημερινή Ελλάδα και μετά αλλά και πριν από το μνημόνιο.

Η επόμενη μέρα για τα Τζουμέρκα και για όλη την Ήπειρο είναι σκληρή, γεμάτη πένθος και ορφάνια, όμοια με την απώλεια ενός στενού συγγενή. Η ακαριαία αντίδραση του Πρωθυπουργού και η δέσμευση για την αποκατάσταση του μνημείου, κατά το προηγούμενο της γέφυρας του Μόσταρ, γεννάει την ελπίδα ότι τα παιδιά μας θα μπορέσουν να το καμαρώσουν στο άμεσο μέλλον. Βεβαίως ούτε η τεχνογνωσία των πετράδων υπάρχει σήμερα ούτε πέτρες με πατίνα 150 χρόνων. Κυρίως όμως για όλους εμάς, που με το γεφύρι της Πλάκας μας συνδέουν έντονα βιώματα, αγώνες και προσωπικές στιγμές, δεν θα είναι ποτέ το ίδιο.

Πρώτη Δημοσίευση: Left.gr, 2/1/2015

Η διαχείριση του νερού στην Ήπειρο

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΠΕΙΡΟ

Γιάννενα, 30 Νοεμβρίου 2014

1. ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ

Ο ΣΥΡΙΖΑ θεωρεί ότι το νερό δεν είναι εμπόρευμα και χρηματοοικονομικό περιουσιακό στοιχείο στο πλαίσιο της «πράσινης», ή οποιασδήποτε άλλης, οικονομίας αλλά ένα «κοινό», δημόσιο αγαθό, που ανήκει συλλογικά στο κοινωνικό σύνολο, αντιστοιχεί σε ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα πρόσβασης σε αυτό ενώ ταυτόχρονα αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο για τη ζωή όχι μόνο του ανθρώπου αλλά και των ζώων και της βλάστησης και για την κλιματική ισορροπία. Η χρήση του ως αναπτυξιακού πόρου πρέπει να ανταποκρίνεται στο γενικό συμφέρον των πολιτών, στη βιωσιμότητα του φυσικού πόρου και στην θεώρησή του ως οικουμενικής κληρονομιάς και βέβαια στις στρατηγικές αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Όλα αυτά συμπυκνώνονται  στο στόχο της διατήρησης και προστασίας του υδρολογικού κύκλου. Τα υδατικά συστήματα δεν είναι απλά αποθήκες ή κανάλια νερού προς «εκμετάλλευση» αλλά απαιτούν βιώσιμες πρακτικές διαχείρισης, ώστε να διατηρείται η ποσότητα, η ποιότητα και η καλή οικολογική κατάσταση στα επιφανειακά ύδατα και τους υπόγειους υδροφορείς.

Υπό τις παραπάνω παραδοχές η έννοια της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς τα απαραίτητα συμπληρώματα, την κοινωνική και την οικολογική ανασυγκρότηση, που προϋποθέτουν βαθειές ρήξεις με το υφιστάμενο μοντέλο καπιταλιστικής ανάπτυξης και χρηματιστηριακής κερδοσκοπίας. Ο οικολογικός μετασχηματισμός της παραγωγής και η ενσωμάτωση της οικολογικής διάστασης στο σύνολο των κλαδικών αναπτυξιακών πολιτικών είναι κατά την άποψή μας μονόδρομος για κάθε στρατηγική κοινωνικής αλλαγής.

Η διαπίστωση αυτή γίνεται ακόμη πιο επείγουσα στη σημερινή μνημονιακή συνθήκη, όπου, από τις αρχικές διακηρύξεις περί «πράσινης ανάπτυξης» της αγοράς, περάσαμε γρήγορα στην κυριαρχία της αχαλίνωτης κερδοσκοπίας, στην υποτίμηση της περιβαλλοντικής διάστασης, στην εναγώνια αναζήτηση «επενδυτών» με στόχο την «φαστ - τρακ» εκποίηση φυσικών πόρων και δημόσιας περιουσίας, στη διάλυση των δημόσιων ελεγκτικών μηχανισμών, στην απαξίωση και καταστολή των κινημάτων υπεράσπισης του περιβάλλοντος και, ως αποτέλεσμα όλων αυτών, σε μια επικίνδυνη κλιμάκωση της περιβαλλοντικής κρίσης. 

Η δική μας απάντηση είναι ένα παραγωγικό μοντέλο, που διασφαλίζει τα δημόσια αγαθά, που θεωρεί την λαϊκή συμμετοχή και την λαϊκή πρωτοβουλία παραγωγική δύναμη, που εχθρεύεται τις γιγαντιαίες κατασκευές και ευνοεί τη μικρή κλίμακα. Δεν αντιμετωπίζουμε την προστασία του περιβάλλοντος και εν προκειμένω του κύκλου του νερού ως «κόστος» αλλά ως όρο ικανοποίησης των κοινωνικών αναγκών αφού α) δημιουργεί πολλές θέσεις εργασίας είτε άμεσα στην προστασία και την πρόληψη είτε έμμεσα μέσω της ανάπτυξης των κλάδων, που στηρίζονται στην καλή οικολογική κατάσταση του νερού και απαιτούν ένταση όχι κεφαλαίου αλλά εργασίας και γνώσης β) εξοικονομεί πόρους από την αποκατάσταση της επιβάρυνσης στο περιβάλλον, την υγεία κλπ. γ) παράγει προϊόντα ποιοτικά, υψηλής προστιθέμενης αξίας και χαμηλού οικολογικού αποτυπώματος, που διασφαλίζει και την αναβάθμιση της χώρας στον διεθνή καταμερισμό εργασίας και δ) εγγυάται την ποιότητα ζωής και την ιεράρχηση των πολιτιστικών αξιών. Σε ένα τέτοιο μοντέλο ο ρόλος τόσο του θεσμικά ανασυγκροτημένου κράτους και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης όσο και του κοινωνικού τομέα της οικονομίας είναι ασφαλώς πρωταγωνιστικός.

Ασφαλώς η εμπέδωση μιας νέας κουλτούρας για το νερό απαιτεί ρήξεις σε όλα τα μέτωπα - και με πολλούς αντιπάλους : από την πελατειακή νομή της εξουσίας και τη διαφθορά μέχρι τη νοοτροπία των υπηρεσιών και από την απουσία κανόνων, που ευνοούν τα ιδιωτικά συμφέροντα, μέχρι την μακροχρόνια αδιαφορία και την ανάθεση.

2. ΤΟ ΥΔΑΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ ΗΠΕΙΡΟΥ 

Παρά τη διαφωνία μας με την «τιμολογιακή» αντίληψη της Ευρωπαϊκής Οδηγίας - Πλαίσιο 2000/60 για το νερό, θεωρούμε σωστή την επιλογή για το σύστημα διαχείρισης που έχει εισαγάγει, τη θεώρηση δηλαδή της υδρολογικής λεκάνης (ή λεκάνης απορροής) των επιφανειακών υδάτων ως της βασικής μονάδας και την ενοποίηση των λεκανών απορροής σε επίπεδο υδατικού διαμερίσματος για την εκπόνηση 6ετών Διαχειριστικών Σχεδίων. 

Το υδατικό διαμέρισμα της Ηπείρου, το οποίο δεν ταυτίζεται απόλυτα με τα διοικητικά όρια της Περιφέρειας, αφού αφενός δεν περιέχει τους δυτικούς παραπόταμους του Αχελώου και αφετέρου συμπεριλαμβάνει την Κέρκυρα και τους Παξούς, στην επικράτεια της Ηπείρου υποδιαιρείται σε 5 επιφανειακές λεκάνες απορροής (Αράχθου, Αώου, Αχέροντα, Καλαμά και Λούρου), στις οποίες έχουν καταγραφεί 91 επιμέρους υδάτινα σώματα (79 ποτάμια, 3 λιμναία, 3 μεταβατικά δηλ. στα όρια γλυκού και αλμυρού νερού, όπως οι λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού και το Δέλτα του Καλαμά, και 6 παράκτια, δηλ. σε απόσταση 1 ναυτικού μιλίου από τις ακτές). Ταυτόχρονα το Διαχειριστικό Σχέδιο καταγράφει για την έκταση της Ηπείρου 16 υπόγεια υδατικά συστήματα.

Η γενική εικόνα της Περιφέρειας, της πιο βροχερής και «υδάτινης» της χώρας, είναι καλή κατά τα ποσοτικά δεδομένα και η Ήπειρος καλύπτει ικανοποιητικά τις ανάγκες της, με μια μόνο αξιοσημείωτη εξαίρεση (της Χερσονήσου Πρέβεζας). Ωστόσο τα ποιοτικά προβλήματα είναι σοβαρά ως αποτέλεσμα των υλοποιημένων «αναπτυξιακών» επιλογών.

Μια κεντρική μας ένσταση αφορά το ισχύον Διαχειριστικό Σχέδιο Ηπείρου (2009 – 2015), που μελετήθηκε και θεσμοθετήθηκε καθυστερημένα, μόνο και μόνο κάτω από το βάρος των κυρώσεων της Οδηγίας, χωρίς τη σύσταση και γνωμοδότηση του προβλεπόμενου Συμβουλίου Υδάτων, χωρίς επαρκή ενημέρωση και με ψήγματα διαβούλευσης και κυρίως με ασάφειες, λάθη και κρίσιμες υποχωρήσεις σε βασικές επιλογές «μεταφοράς» νερού, δηλ. διατάραξης του υδρολογικού κύκλου, ως αποτέλεσμα των πιέσεων του τοπικού συστήματος πολιτικής και οικονομικής εξουσίας. Η αποδοχή της μερικής εκτροπής του Αώου έχει μάλιστα οδηγήσει σε προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας.  

Παρ’ όλα αυτά υπήρξε θετική τόσο η μαζική παρέμβαση φορέων και οργανώσεων της Ηπείρου στις πολύ λίγες δημόσιες ημερίδες παρουσίασης του Σχεδίου, που οδήγησε και σε αρκετές βελτιώσεις, όσο και η ύπαρξη μελετών, που το υποστηρίζουν. Το πρόβλημα είναι ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μέτρων, που προτείνει, παραμένουν ανεφάρμοστα λόγω έλλειψης στοιχείων και μετρήσεων, πόρων και ανθρώπινου δυναμικού, σχεδιασμού και πολιτικής βούλησης και -συνήθως- του συνδυασμού όλων των παραπάνω αιτίων.   

Στόχος μας είναι η δρομολόγηση των περισσότερων διαχειριστικών μέτρων του Σχεδίου και κυρίως η έναρξη μιάς ευρύτατης και σοβαρής διαβούλευσης με τους πολίτες, τους κοινωνικούς φορείς και την Αυτοδιοίκηση, την επιστημονική κοινότητα και τις οικολογικές οργανώσεις για τη σύνταξη του επόμενου Διαχειριστικού Σχεδίου 2016 - 2021.

3. ΤΟ ΠΟΣΙΜΟ ΝΕΡΟ

Η πρόσβαση στο ασφαλές και καθαρό πόσιμο νερό και στην αποχέτευση έχει αναγνωριστεί ως θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα από το ψήφισμα 64/2010 της Γ.Σ. του ΟΗΕ, που προβλέπει ως ελάχιστη αναγκαία ποσότητα νερού για κάθε άνθρωπο τα 50 λίτρα την ημέρα. Θεωρούμε ότι το δικαίωμα αυτό, η προτεραιότητα της συγκεκριμένης χρήσης αλλά και η περιγραφή της ελάχιστης ποσότητας, που διασφαλίζει την άσκηση του δικαιώματος, πρέπει να κατοχυρωθούν συνταγματικά και νομοθετικά.

Η ιδιοκτησία, η διαχείριση και ο έλεγχος των υπηρεσιών ύδρευσης και των υποδομών πρέπει να είναι δημόσια, μη κερδοσκοπική και δημοκρατική, με την ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών - καταναλωτών νερού, των εργαζομένων και των παραγωγικών και επιστημονικών φορέων της Ηπείρου. Είμαστε αντίθετοι σε κάθε απόπειρα και σκέψη ιδιωτικοποίησης, ολικής ή μερικής με συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων, των δημοτικών επιχειρήσεων ύδρευσης - αποχέτευσης και των συνδέσμων ύδρευσης αλλά ταυτόχρονα εκτιμούμε ότι αυτό δεν είναι αρκετό. Απαιτείται πλήρης κοινωνικός έλεγχος, που μπορεί να εγγυηθεί και την ποιότητα και τη μείωση του κόστους.

Η χρηματοδότηση των έργων υποδομής πρέπει να είναι ευθύνη της κοινωνίας ως συνόλου. Η εξασφάλιση των επενδυτικών πόρων και για την κατασκευή και για τη συντήρηση των δικτύων πρέπει να περάσει στη μέριμνα της γενικής φορολογίας και να ελέγχεται από την κοινωνία με απόρριψη της νεοφιλελεύθερης αρχής της «κάλυψης του πλήρους κόστους». 

Όσο αφορά την τιμολόγηση της χρήσης, υποστηρίζουμε την αρχή ότι η πολιτεία και η Αυτοδιοίκηση οφείλουν να καλύπτουν με επάρκεια τις βασικές ανάγκες σε νερό, χωρίς την κυριαρχία εμπορευματικών, ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων. Γι’ αυτό πρέπει να εφαρμοστούν πολιτικές κλιμακωτής τιμολόγησης, που θα συμπεριλαμβάνουν ακόμη και τη δωρεάν παροχή νερού, στη βάση κοινωνικών και άλλων κριτηρίων. Ταυτόχρονα είναι αναγκαία μια πολιτική «επιστροφής» στο νερό της βρύσης με δωρεάν πρόσβαση στο πόσιμο νερό για τους πολίτες τόσο στις δημόσιες υπηρεσίες (με τοποθέτηση καταψυκτών) όσο και στους κοινόχρηστους, δημόσιους χώρους (πλατείες, παιδικές χαρές κλπ.)

Αναγκαίο συμπλήρωμα είναι ασφαλώς ένας συνδυασμός μέτρων, κινήτρων και εκστρατειών ευαισθητοποίησης με στόχο την εξοικονόμηση, τον περιορισμό της σπατάλης και τη διαμόρφωση υδατικής συνείδησης στους πολίτες.

Εννοείται ότι η αρχή της προστασίας των υδάτινων κύκλων αποκλείει το φαραωνικό έργο «μεταφοράς» πόσιμου νερού από τον Αμάραντο Κόνιτσας στο Λεκανοπέδιο Ιωαννίνων, πολύ περισσότερο που το τελευταίο παρουσιάζει επάρκεια υδατικών πόρων για δημόσια χρήση στη φυσική δεξαμενή του Μιτσικελίου. 

Τέλος η  διασφάλιση της καλής ποιότητας του πόσιμου νερού προϋποθέτει τον ορισμό ζωνών προστασίας στις περιοχές άντλησης με την εκπόνηση των σχετικών μελετών αλλά και την αυστηρή εφαρμογή όσων έχουν ήδη συνταχθεί (αυτής λ.χ., που βρίσκεται σε αντίθεση με την πρόσφατη αδειοδότηση ιδιωτικής επένδυσης για την επεξεργασία λυματολάσπης δίπλα στις πηγές Κρύας Ιωαννίνων, και μάλιστα με δυναμικότητα 15.000 tn το χρόνο, τη στιγμή που ο βιολογικός καθαρισμός της πόλης παράγει μόλις 6.000).

4. ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

4Α. ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ  

Θεωρούμε ότι μετά την ικανοποίηση των αναγκών σε πόσιμο νερό η επόμενη προτεραιότητα είναι η χρήση του νερού για την παραγωγή ποιοτικών τροφίμων, πολύ περισσότερο που ο κλάδος αυτός αποτελεί κεντρική επιλογή για τον ΣΥΡΙΖΑ και ανταποκρίνεται στα φυσιογνωμικά, κλιματολογικά και ανθρωπογενή χαρακτηριστικά της Ηπείρου. Η ποιότητα του αρδευτικού νερού είναι σημαντικός παράγοντας και για την θρεπτική αξία και υγιεινή των τροφίμων αλλά και για την εμπορική τους αξία. Απαιτείται κατά την άποψή μας ένα πρόγραμμα  διαχείρισης των υδατικών πόρων εξειδικευμένο στην γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή.  

Η προτεραιότητα στην αγροτική χρήση δεν σημαίνει αποδοχή του σημερινού άρδευτικού προτύπου αλλά προώθηση του απαραίτητου, κοινωνικά, οικονομικά και οικολογικά, μετασχηματισμού του με την ολοκλήρωση και τον εκσυγχρονισμό των αρδευτικών δικτύων, την υιοθέτηση οδηγών άρδευσης ανά καλλιέργεια και περιοχή, την αλλαγή των αρδευτικών μεθόδων (π.χ. κλειστό σύστημα υπό πίεση από το φράγμα Πουρναρίου, εγκατάλειψη της κατάκλυσης, προώθηση των μικροαρδεύσεων,) και ασφαλώς την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών με κατεύθυνση τις λιγότερο υδροβόρες και την προώθηση της βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας.

Παρότι τα ποσοτικά δεδομένα είναι προς το παρόν επαρκή για τις αρδευτικές ανάγκες της Ηπείρου, οι οποίες κατά κανόνα καλύπτονται από τα επιφανειακά ύδατα, τα ποιοτικά δεν στερούνται προβλημάτων καθώς τα ποτάμια παρουσιάζουν φαινόμενα υποβάθμισης από αγροτικά, αστικά και βιομηχανικά απόβλητα. 

Πιο σοβαρή είναι η κατάσταση στην πεδιάδα Άρτας – Πρέβεζας λόγω της νιτρορύπανσης, για την οποία απαιτούνται άμεσα μέτρα καλών αγροτικών πρακτικών  ενώ ειδικά στην Πρέβεζα παρατηρούνται και φαινόμενα υφαλμύρινσης, δηλαδή διείσδυσης του θαλάσσιου νερού στους υδροφόρους ορίζοντες, οφειλόμενα στην υπεράντληση, καθώς η άρδευση εξασφαλίζεται από γεωτρήσεις. Στην περιοχή αυτή θα πρέπει να μελετηθούν και έργα εξοικονόμησης του νερού, δηλ. ταμίευσης των απορροών της βροχής, εμπλουτισμού των υδροφορέων και επανάχρησης του νερού, που είχε καταναλωθεί – αν χρειαστεί, ακόμη και από επεξεργασμένα αστικά λύματα. Αναγκαία επίσης είναι και τα έργα εναντίον της διάβρωσης στην παράκτια ζώνη.

Οι υδατοκαλλιέργειες, τόσο στα εσωτερικά όσο και στα παράκτια ύδατα, αποτελούν ήδη δυναμικό τομέα της ηπειρωτικής οικονομίας και μάλιστα με εξαγωγικό προσανατολισμό. Ωστόσο η υπερσυγκέντρωσή τους σε ορισμένες ζώνες και το καθεστώς ανεξέλεγκτης, και αρκετές φορές χωρίς αδειοδότηση, λειτουργίας δημιουργούν σημειακά σοβαρά προβλήματα. Θεωρούμε ότι επιβάλλεται η εφαρμογή κριτηρίων εξορθολογισμού και νομιμοποίησης, η σταδιακή απομάκρυνση όλων των μονάδων από τις οικολογικά ευαίσθητες περιοχές του Αμβρακικού κόλπου, που όμως προσφέρεται ιδανικά για την ανάπτυξη της ανοιχτής αλιείας, και ο προσανατολισμός στις βιολογικές ιχθυοκαλλιέργειες. Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει εκφράσει τη διαφωνία του σε κομβικά σημεία του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για τις Ιχθυοκαλλιέργειες και υποστηρίζει τη θεσμοθέτηση ενός νέου  πλαισίου για την αειφορική διαχείριση των ιχθυοαποθεμάτων και την παράλληλη στήριξη και της παράκτιας αλιείας.  

4Β. ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ 

Η βιομηχανία παραγωγής τροφίμων αποτελεί βασική επιλογή για την Ήπειρο αλλά αυτό δεν σημαίνει και αποδοχή ανεξέλεγκτης χωροθέτησης ή ελλιπούς λειτουργίας των μονάδων μεταποίησης. Οι καλές πρακτικές γενικά στη βιομηχανία, ιδιαίτερα στις 6 μεγάλες μονάδες, που υπάγονται στην Οδηγία IPPC (για τον Ολοκληρωμένο Έλεγχο και Πρόληψη της Ρύπανσης), και στις 11 εγκαταστάσεις, που υπόκεινται στο ρυθμιστικό πλαίσιο της Οδηγίας Seveso περιλαμβάνουν συστηματική καταγραφή των αντλούμενων ποσοτήτων, τεχνολογίες αντιρρύπανσης και επανάκτησης του νερού, εκσυγχρονισμό των βιολογικών καθαρισμών καθώς και εντατική λειτουργία των ελεγκτικών μηχανισμών. 

Η προωθούμενη ανάπτυξη της εξορυκτικής βιομηχανίας πετρελαίου, κατ’ αρχήν στο βορειότερο τμήμα της Περιφέρειας Ηπείρου, αλλά με γοργούς από ό,τι φαίνεται ρυθμούς και στο υπόλοιπο, δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους, καταγραμμένους ήδη διεθνώς, για τους υπόγειους υδροφορείς. Είμαστε αντίθετοι, για μια σειρά από λόγους, στο επιθετικό εξορυκτικό μοντέλο, που προωθεί η ελληνική κυβέρνηση, και στις συμβάσεις παραχώρησης, που υπέγραψε με την ενδιαφερόμενη εταιρία. Στην πραγματικότητα το μοντέλο αυτό οδηγεί στην αύξηση των κερδών για τους λίγους και στην κοινωνικοποίηση του κόστους, κοινωνικού και οικολογικού, για τους πολλούς. 

Όσο για την εκμετάλλευση των φυσικών υπόγειων αποθεμάτων από τις βιομηχανίες εμφιάλωσης, που έχουν εξασφαλίσει άδειες άντλησης από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, είναι αναγκαία μια διαδικασία επανεξέτασης : και για τις αντλούμενες ποσότητες, οι οποίες έχουν υπερπολλαπλασιαστεί τα τελευταία χρόνια, και για το ύψος των τελών, που παραμένουν ασήμαντα (0,15 έως 0,3 % υπέρ του αντίστοιχου ΟΤΑ και μάλιστα επί των πωλήσεων και όχι επί των αντλούμενων ποσοτήτων), και για την κατοχύρωση της επάρκειας του νερού για τα δημόσια δίκτυα ύδρευσης και βεβαίως για τη διατήρηση του φυσικού πόρου για τις επόμενες γενιές. 

4Γ. ΕΝΕΡΓΕΙΑ 

Η επιδιωκόμενη αύξηση της διείσδυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα της χώρας μπορεί υπό προϋποθέσεις να συμπεριλάβει την ανάπτυξη Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΕ). Η πολιτική μας οφείλει να συνυπολογίσει μια σειρά από κριτήρια σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, όπως το μέγεθος του έργου (υποστηρίζουμε την επιστροφή του ορίου μεταξύ μεγάλων και μικρών υδροηλεκτρικών στα 5 - ή τα 8 - MW), τη μορφή της τεχνολογίας (εκμετάλλευση συνεχούς ροής του νερού, για την οποία προσφέρονται οι έντονες κλίσεις των υδατορευμάτων της Ηπείρου αντί της δημιουργίας φραγμάτων και ταμιευτήρων), τους χωροθετικούς περιορισμούς (αριθμός ΜΥΕ ανά υδατόρευμα και αποκλεισμός των προστατευόμενων περιοχών) και ασφαλώς το βαθμό συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών. Μολονότι πρόκειται για μικρότερης κλίμακας παρεμβάσεις, ωστόσο οι επιπτώσεις τους δεν πρέπει να υποτιμηθούν, ιδιαίτερα όταν αφορούν ορεινές περιοχές μοναδικής ομορφιάς και βιοποικιλότητας. Σε κάθε περίπτωση επιβάλλεται η αξιολόγηση κάθε μονάδας μέσα από την  ένταξη της σε ένα εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό. 

Αντίθετα, είμαστε κατηγορηματικά εναντίον της κατασκευής νέων μεγάλων υδροηλεκτρικών φραγμάτων στα ποτάμια της Ηπείρου. Πρόκειται για φαραωνικά έργα, που προκαλούν πολλαπλές συνέπειες χωρίς επιστροφή, διακόπτουν ανεπανόρθωτα τον υδάτινο κύκλο κατακρατώντας το οργανικό φορτίο του νερού και, υπό τις παρούσες συνθήκες, οδηγούν σε de facto ιδιωτικοποίηση και παραμερισμό των λοιπών χρήσεων. Εξίσου αντίθετοι είμαστε στην προωθούμενη ιδιωτικοποίηση των ήδη κατασκευασμένων μεγάλων υδροηλεκτρικών φραγμάτων της ΔΕΗ, η οποία μέχρι σήμερα τουλάχιστον υπόκειται σε ένα στοιχειώδη δημόσιο έλεγχο. Τα έργα αυτά,  αναπτυξιακά σύμβολα μιάς παλιότερης εποχής, απαιτούν κινήσεις περιβαλλοντικής αναβάθμισης ενώ μπορεί να εξεταστεί και η εφαρμογή μεθόδων αντλησιοταμίευσης με σεβασμό των άλλων χρήσεων του νερού.

Τα γεωθερμικά πεδία στις Συκιές Άρτας και την Κόνιτσα μπορούν να υποστηρίξουν τη μείωση του ενεργειακού κόστους στη γεωργία και τις ιχθυοκαλλιέργειες, με προϋπόθεση την αειφορική διαχείριση των θερμών υδροαποθεμάτων και μέτρα αποτροπής της χημικής και θερμικής ρύπανσης και βέβαια όχι με την σχεδιαζόμενη εκποίηση στο ιδιωτικό κεφάλαιο με μακροχρόνιες μισθώσεις. 

Τέλος νέους ορίζοντες ανοίγουν οι σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις είτε με τη μορφή της οσμωτικής ενέργειας (από τη συνάντηση γλυκού και αλμυρού νερού στις εκβολές των ποταμών) είτε μ’ αυτή της αξιοποίησης του χιονιού στις κορυφές των βουνών. Η επιστημονική κοινότητα μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη τεχνολογιών και τεχνικών σ’ αυτή την κατεύθυνση. 

4Δ. ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Η Ήπειρος έχει την πολυτέλεια να μπορεί να απευθυνθεί σε διαφοροποιημένες κατηγορίες επισκεπτών και να τους προσφέρει μοναδικές ομορφιές και εμπειρίες. Απορρίπτοντας το μαζικό «all inclusive» τουριστικό μοντέλο και το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τον Τουρισμό, που πριμοδοτεί τις γιγαντιαίες εγκαταστάσεις τουριστικής υποδομής, αγωνιζόμαστε για την προστασία του αιγιαλού και των παραποτάμιων και παραλίμνιων περιοχών και υποστηρίζουμε την σταδιακή ανασύνθεση του τουριστικού προϊόντος και τον εμπλουτισμό του με στοιχεία της υδάτινης κληρονομιάς της Ηπείρου, που πιστεύουμε ότι πρέπει να γίνει αντικείμενο και ειδικής εκστρατείας τουριστικής προβολής με την ουσιαστική συμβολή και ενίσχυση όλων των Φορέων Διαχείρισης. 

Το παράκτιο μέτωπο δεν χρειάζεται τον άναρχο πολλαπλασιασμό των μαρινών αλλά επάρκεια και ποιότητα στο πόσιμο νερό με την ολοκλήρωση των δικτύων ύδρευσης, καλή ποιότητα στο νερό κολύμβησης με την λειτουργία βιολογικών καθαρισμών σε όλους τους οικισμούς καθώς και ολοκληρωμένα συστήματα πληροφόρησης και παρακολούθησης του θαλάσσιου περιβάλλοντος και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς (ενδεικτικά του ρόλου του Νεκρομαντείου, της Ναυμαχίας του Ακτίου κλπ.).  

Στις ορεινές περιοχές της Ηπείρου η ορμητικότητα των ποταμών, που ασφαλώς είναι διατηρητέο στοιχείο του ποτάμιου τοπίου, ευνοεί την ανάπτυξη του «ράφτιγκ» ενώ η αγριότητα και η ποικιλία των περιοχών και η ύπαρξη μνημείων της παραδοσιακής συνύπαρξης του ανθρώπου με το νερό (πέτρινα γεφύρια, υδρόμυλοι, νεροτριβές κλπ.) προσφέρονται για πολλές μορφές εναλλακτικού τουρισμού. 

Το ίδιο ισχύει και για το τουριστικό προϊόν των μεγάλων πόλεων, η ιστορική πορεία των οποίων είναι αδιάσπαστα δεμένη με το υγρό στοιχείο. Τέλος το νερό είναι το συστατικό στοιχείο για την ανάπτυξη του ιαματικού τουρισμού.

5. ΤΑ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΥΔΑΤΙΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Θα αναφερθούμε σε ορισμένα κεντρικά προβλήματα των επιμέρους υδάτινων σωμάτων, τα οποία συχνά έχουν προκαλέσει συγκρούσεις και έχουν γεννήσει κινήματα, για τα οποία είμαστε περήφανοι στην Ήπειρο. 

ΣΩΤΗΡΙΑ ΑΜΒΡΑΚΙΚΟΥ Το σύμπλεγμα των υγροτόπων του Αμβρακικού είναι από τα σημαντικότερα, τα καλύτερα διατηρημένα αλλά και τα πιο ευαίσθητα οικοσυστήματα του ελληνικού χώρου, συμπεριλαμβάνεται στη συνθήκη Ραμσάρ και έχει εξαιρετική σημασία για την ορνιθοπανίδα. Οι μελέτες διαπιστώνουν σοβαρές διαταραχές του υδρολογικού συστήματος κατά την τελευταία 35ετία, μείωση της ιχθυοπαραγωγικής ικανότητας και φαινόμενα ευτροφισμού. Υιοθετούμε τις προτάσεις για βελτίωση της ανανέωσης των υδάτων μέσω της επικοινωνίας με το Ιόνιο και απομάκρυνση των ρύπων από τα επιφανειακά νερά, που καταλήγουν στον κόλπο. Απαιτείται επίσης η άμεση απομάκρυνση των δεξαμενών πετρελαίου στην Αμφιλοχία, η σταδιακή των μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας με βάση μελέτη φέρουσας ικανότητας και ένα συνολικό σχέδιο αισθητικής και λειτουργικής διάσωσης του παράκτιου χώρου με παράλληλες στοχεύσεις για τη γεωργική γη και το αγροτικό τοπίο, που μπορεί να εκπονηθεί σε συνεργασία με τον Φορέα Διαχείρισης.

ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑΣ Το βασικό ζητούμενο και για την ήδη ευτροφική έως υπερτροφική Παμβώτιδα είναι η μείωση των εισροών ρυπαντικού φορτίου, με αιχμές την επεξεργασία όλων των αστικών και κυρίως των ζωικών αποβλήτων και την ανασύσταση των ρηχών υγροτοπικών εκτάσεων στην περίμετρό της, η αποκοπή των οποίων οδήγησε στη ραγδαία υποβάθμιση των τελευταίων 40 χρόνων. Οι εκτάσεις αυτές θα λειτουργήσουν ως φίλτρα καθαρισμού, θα κατακρατήσουν το οργανικό φορτίο και θα υποστηρίξουν τις βιολογικές της λειτουργίες. Τασσόμαστε υπέρ της θεσμοθέτησης Π.Δ. χωρίς εκπτώσεις, υπέρ της λειτουργίας περιβαλλοντικού - υγροτοπικού πάρκου στην περιοχή της Κατσικάς και υπέρ της απομάκρυνσης του αναχώματος, που κατασκεύασε η χούντα και διέκοψε την επικοινωνία των πηγών Σεντενίκου και Αμφιθέας. Η ανάπτυξη του ναυταθλητισμού δεν μπορεί να γίνει στους υγροτόπους, διαιωνίζοντας έτσι την παρουσία των αναχωμάτων, αλλά σε οργανωμένο στίβο σύμφωνα με τις διεθνείς προδιαγραφές. Τέλος η μεγάλη ιδέα του «εμπλουτισμού» με το νερό του Αώου αποτελεί σπατάλη πολύτιμων πόρων, χωρίς να αντιμετωπίζει ουσιαστικά το πρόβλημα της Παμβώτιδας ενώ ενδέχεται να λειτουργήσει και αρνητικά.

ΕΚΤΡΟΠΗ ΑΩΟΥ Η προωθούμενη από εταιρίες και πολιτικά λόμπυ ιδέα της δεύτερης εκτροπής ποσοτήτων νερού του Αώου, η οποία επίσημα θεωρείται ότι εξυπηρετεί ενεργειακούς σκοπούς αλλά στην πράξη επενδύεται και με τη φιλολογία του «εμπλουτισμού» της Παμβώτιδας είναι καταστροφική για τη λειτουργία όλου του ποτάμιου οικοσυστήματος, τουλάχιστον μέχρι την συμβολή με τον Βοϊδομάτη και τον Σαραντάπορο. Η παραβίαση της λογικής της Οδηγίας 2000/60 δεν αιτιολογείται και δεν αντέχει ούτε νομικά ούτε επιστημονικά ούτε καν οικονομικά. Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται ο χαρακτήρας του Αώου ως διασυνοριακού ποταμού, του μοναδικού που έχει χώρα προέλευσης την Ελλάδα, γεγονός που επιβάλλει σεβασμό της κατάντη αλβανικής πλευράς και συνεργασία των δύο χωρών στα πλαίσια και των διεθνών και διμερών συνθηκών για τα διασυνοριακά ύδατα. Υποστηρίζουμε όχι μόνο την οριστική εγκατάλειψη του ανορθολογικού σχεδίου της δεύτερης εκτροπής αλλά και τη μερική επανόρθωση των συνεπειών της πρώτης με ρύθμιση της οικολογικής παροχής από το φράγμα των πηγών Αώου προς την κοίτη και τη φυσική ροή του ποταμού.  

ΡΥΠΑΝΣΗ ΚΑΛΑΜΑ Ο Καλαμάς είναι ο πλέον απειλούμενος ποταμός της Ηπείρου, καθώς στις συνήθεις πηγές ρύπανσης προστίθεται η επιβάρυνση, μέσω της τάφρου της Λαψίστας, από τις δραστηριότητες στο Λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, από τα επεξεργασμένα αστικά λύματα του ανεπαρκούς για τα πληθυσμιακά μεγέθη και τις κλιματολογικές συνθήκες βιολογικού καθαρισμού, από τα βιομηχανικά απόβλητα της ΒΙΠΕ και των μεταποιητικών μονάδων μεγάλης όχλησης αλλά και από τις απορροές μιάς ανορθολογικά υπερσυγκεντρωμένης πτηνοτροφικής παραγωγής. Ο χαρακτηρισμός της τάφρου της Λαψίστας, όπως εξάλλου και της ίδιας της Παμβώτιδας, ως ευαίσθητων αποδεκτών, με τις νομικές συνέπειες που θα επιφέρει για τον έλεγχο και τη μείωση των ρυπαντικών φορτίων, προτείνεται από το Σχέδιο Διαχείρισης και αποτελεί προτεραιότητα. Υποστηρίζουμε επίσης την υιοθέτηση περιβαλλοντικών στόχων για τον Καλαμά σχετικά με τον ιχθυοπληθυσμό και  τα νερά αναψυχής.

Από τα υπόλοιπα ποτάμια, ο ΑΡΑΧΘΟΣ, αφού αντιπαρήλθε προς το παρόν τις απειλές της εντατικής φραγματοποίησης, αντιμετωπίζει την απειλή της ιδιωτικοποίησης των φραγμάτων Πουρνάρι 1 και 2 στην πεδιάδα της Άρτας και της λειτουργίας τους με κριτήριο το κέρδος από τη χρηματιστηριακή διακύμανση της τιμής της κιλοβατώρας σε ένα ενοποιημένο ευρωπαϊκό δίκτυο, που συνιστά απειλή για τις αρδευτικές ανάγκες, για αυτή την αντιπλημμυρική ασφάλεια της Άρτας αλλά και για σενάρια πιθανής μελλοντικής υδροδότησης. Παράλληλα ο ποταμός υφίσταται τις συνέπειες της ελαττωματικής λειτουργίας του ΧΥΤΑ Ελληνικού. 

Ο ΛΟΥΡΟΣ ταλαιπωρείται από την άναρχη ανάπτυξη ιχθυοκαλλιεργειών στον άνω ρου του και κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων στο πεδινό κομμάτι του και ο ΑΧΕΡΟΝΤΑΣ απειλείται από τις συνέπειες της μη ολοκλήρωσης του αποχετευτικού δικτύου της Παραμυθιάς και των τουριστικών πιέσεων. 

Η ολοκλήρωση και επέκταση των βιολογικών καθαρισμών, η λειτουργία ενός αποκεντρωμένου συστήματος επεξεργασίας αποβλήτων, χωρίς φαραωνικά έργα ΣΔΙΤ και παραγωγή σύμμεικτων σκουπιδιών, τα αντιπλημμυρικά έργα με έμφαση στη δασοπροστασία, η αντιμετώπιση της νόσου των πλατάνων καθώς και της παράνομης αλιείας είναι κοινά μέτωπα για όλα τα επιφανειακά νερά της Ηπείρου.

ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΣΩΜΑΤΑ

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στον ΟΡΜΟ ΤΗΣ ΗΓΟΥΜΕΝΙΤΣΑΣ και στις ΑΚΤΕΣ ΤΟΥ ΙΟΝΙΟΥ, που νομικά θεωρούνται ως παράκτια ζώνη του λιμανιού της Ηγουμενίτσας και ανήκουν στη διαχείριση του Υπουργείου Οικονομικών. Η απειλούμενη ιδιωτικοποίηση - εκποίηση του λιμανιού φαίνεται πως συμπεριλαμβάνει και μεγάλα φιλέτα εκτάσεων, που θέτουν σε κίνδυνο τη δημόσια χρήση μιας μεγάλου μήκους ακτογραμμής. Πλευρά της ιδιωτικοποίησης αποτελεί και ο πολλαπλασιασμός των ιδιωτικών μαρινών αναψυχής, που ήδη άρχισε να συντελείται άναρχα στις ακτές του Ιονίου και του Αμβρακικού. Είμαστε ασφαλώς απολύτως αντίθετοι στην κατασκευή της μονάδας ασφαλτικών στη Σαγιάδα.

ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

Στα υπόγεια υδατικά συστήματα το κρίσιμο στοιχείο είναι να υπάρχει ισορροπία μεταξύ των εισροών (από το νερό της βροχής και τις διηθήσεις των ποταμών) και των απορροών, κατά κύριο λόγο των αντλήσεων. Όταν οι αντλήσεις υπερβαίνουν την τροφοδοσία, αρχίζει η εξάντληση των μόνιμων αποθεμάτων, τα οποία πρέπει να θεωρούνται στρατηγικά αποθέματα. Τα πιό  σημαντικά προβλήματα υπεράντλησης και νιτρορύπανσης  παρουσιάζουν το υπόγειο σύστημα ΛΟΥΡΟΥ και κυρίως της ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΥ ΤΗΣ ΠΡΕΒΕΖΑΣ. Για το ΛΕΚΑΝΟΠΕΔΙΟ ΤΩΝ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ στηρίζουμε την πρόταση του Διαχειριστικού Σχεδίου για την απαγόρευση νέων υδρογεωτρήσεων, πλην όσων καλύπτουν υδρευτικές ανάγκες.

Η συζήτηση στο κόμμα μας για όλα αυτά τα προβλήματα και τα μέτωπα δεν κλείνει αλλά μόλις τώρα ανοίγει με τη φιλοδοξία να αντιστρέψουμε την εικόνα της εμπορευματοποίησης και της περιβαλλοντικής καταστροφής. Θέλουμε μαζί μας τα κινήματα και τους πολίτες, θέλουμε συμμετοχή και αγώνες για την κοινωνικοποίηση του νερού, θέλουμε ταυτόχρονα να καταρτίσουμε συλλογικά ένα σχέδιο ορθολογικής διαχείρισης του νερού με άξονα τη βιωσιμότητα και τον κοινωνικό έλεγχο, την απόρριψη του κερδοσκοπικού μοντέλου και των φαραωνικών κατασκευών και τη διερεύνηση επιλογών προστιθέμενης οικολογικής αξίας, μικρής και τοπικής κλίμακας και χαμηλού οικονομικού και κοινωνικού κόστους.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Μέλος Γραμματείας Τμήματος Οικολογίας - Περιβάλλοντος - Χωρ. Σχεδιασμού ΣΥΡΙΖΑ Εκπρόσωπος Περιβαλλοντικών Οργανώσεων στο Συμβούλιο Υδάτων Ηπείρου