Τον Μάϊο του 1949, ενώ μαινόταν η τελική μάχη του ελληνικού Εμφυλίου, Γάλλοι πολιτικοί και διανοούμενοι από όλο το αριστερό φάσμα με επικεφαλής τον ποιητή Πωλ Ελυάρ επισκέφθηκαν τα οχυρά του Δημοκρατικού Στρατού στον Γράμμο για να εμψυχώσουν τους μαχητές του. Μετά από την ήττα ο Ελυάρ δημοσίευσε ποιήματα με τις εντυπώσεις του από τον άνισο αγώνα τους : «Ο Γράμμος ειν’ λίγο τραχύς / οι άνθρωποι τον γλυκαίνουν…».
Ο Γράμμος διατήρησε συμβολικό ρόλο και για την πλευρά των νικητών στα πλαίσια του εκδικητικού μετεμφυλιακού κράτους («στο Βίτσι και στο Γράμμο σας θάψαμε στην άμμο») αλλά αυτός μεταφράστηκε μόνο σε κάποια μνημεία, όπως το Ηρώο Γράμμου στην κορυφή Γκέσος, όπου κάθε 29 Αυγούστου γιορταζόταν η συντριβή των «κομμουνιστοσυμμοριτών», και επ’ ουδενί σε πολιτικές ανάταξης του χώρου και ευημερίας όσων κατοίκων απέφυγαν τον θάνατο ή την πολιτική προσφυγιά. Από τη δεκαετία του ’80 ωστόσο, η σταδιακή αποκατάσταση του ΔΣΕ στο δημόσιο λόγο, αρχικά με τη συνάντηση συμφιλίωσης Τσακαλώτου – Βαφειάδη και κυρίως μέσα από το αφήγημα της «εθνικής συμφιλίωσης» της κυβέρνησης Τζαννετάκη, αποτυπώθηκε στην παρακμή των επίσημων εορτασμών και στη μεταγενέστερη δημιουργία του «Πάρκου Εθνικής Συμφιλίωσης» υπό την αιγίδα της Βουλής στο οροπέδιο Κοτύλης από την πλευρά της Καστοριάς. Υπενθυμίζω ότι οι ορεινοί όγκοι του Γράμμου σχηματίζουν τα όρια όχι μόνο μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας αλλά και μεταξύ των περιφερειακών ενοτήτων Ιωαννίνων και Καστοριάς. Παράλληλα προχώρησε η, όποια, αποναρκοθέτηση ενώ το ψηλότερο τμήμα της περιοχής εντάχθηκε στο δίκτυο Natura 2000 με το όνομα «Κορυφές Γράμμου». Όλα αυτά σηματοδότησαν και μια άνοδο της επισκεψιμότητας.
Τρεις είναι οι κύριες κατηγορίες επισκεπτών : Ορειβάτες, κυνηγοί (ζώων και βοτάνων) και αριστεροί. Το ΚΚΕ ειδικά, συνδέοντας, εύστοχα κατά τη γνώμη μου, τη μνήμη του Δημοκρατικού Στρατού με τα επίδικα της σημερινής πολιτικής του δράσης, έχει αποδυθεί σε μια συστηματική προσπάθεια ανάδειξης μνημονικών τόπων, έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο μνημείων και μουσείων - από την πλευρά της ΠΕ Ιωαννίνων το μουσείο ΔΣΕ στη Θεοτόκο και το μνημείο στη Λυκόρραχη – ενώ έχει εκδώσει και ιστορικό και τουριστικό οδηγό του Γράμμου.
Μέχρι εδώ τα πάντα, με την εξαίρεση ίσως κάποιων κυνηγών, είναι νόμιμα. Το παράνομο είναι ένας δρόμος, που διανοίγεται σε υψόμετρο 2.200 μέτρων, μέσα σε περιοχή Natura χωρίς περιβαλλοντική αδειοδότηση και χωρίς δημόσια διαβούλευση, για να συνδέσει το μνημείο στον Γκέσο με το χωριό Γράμμουστα της Καστοριάς (το εξελληνισμένο της όνομα είναι «Γράμμος» αλλά ουδείς το χρησιμοποιεί), που χάρη στην τυχαία παρουσία μιας δημοσιογράφου της «Καθημερινής» πήρε πανελλήνια δημοσιότητα. Ο δρόμος (αρ. 1 στον χάρτη, που δυστυχώς είναι περιορισμένος μόνο στο κομμάτι της Ηπείρου) από την πλευρά της Δυτικής Μακεδονίας κατασκευάζεται με μηχανήματα του στρατού ενώ από την άλλη πλευρά το ανέλαβε η Περιφέρεια Ηπείρου με τη μέθοδο της απευθείας ανάθεσης σε εργολάβο, όπως το συνηθίζει ο Αλέκος Καχριμάνης.
Όπως εξάλλου συνηθίζει να εφευρίσκει απίθανες δικαιολογίες κάθε φορά που αισθάνεται στριμωγμένος. Η πρώτη από αυτές ήταν «μου το ζήτησε το Γενικό Επιτελείο Στρατού για εθνικούς και επιχειρησιακούς λόγους». Από το ρεπορτάζ όμως διευκρινίστηκε ότι, σύμφωνα με δηλώσεις συνταγματάρχη του ΓΕΣ, «Το αίτημα του δρόμου κατατέθηκε από την Περιφέρεια Ηπείρου, που διαβεβαίωσε γραπτά ότι δεν χρειάζονται αδειοδοτήσεις». Όχι βέβαια ότι το ΓΕΣ απαλλάσσεται κάθε ευθύνης, καθώς όφειλε να ελέγξει την ακρίβεια αυτών των διαβεβαιώσεων.
Επειδή όμως υπήρξε και ένα δημοσίευμα, επικαλούμενο αορίστως κύκλους του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, ότι αυτό καλύπτει την επέμβαση, χρειάζεται να πούμε δυο λόγια και για τους εθνικούς λόγους. Κατ’ αρχήν είναι κωμική η επίκλησή τους, όταν η Αλβανία είναι μέλος του ΝΑΤΟ ενώ άνοιξε και η ενταξιακή της διαδικασία στην ΕΕ. Εάν εννοούν την παράνομη είσοδο, μετανάστευση κλπ., το μοναδικό ομαλό πέρασμα της μεθορίου βρίσκεται σε απόσταση 1 χιλιομέτρου από το χωριό Πληκάτι αλλά πάνω από 5 χιλιόμετρα από τον συγκεκριμένο δρόμο.
Συγκρατήστε για τη συνέχεια και ακόμα κάτι ενδιαφέρον για το Πληκάτι. Ενώ το Ηρώο στον Γκέσο εδαφικά ανήκει στην Τοπική Κοινότητα Αετομηλίτσας, η πρόσβαση απ’ αυτή είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς γίνεται μ’ έναν άθλιο δρόμο μήκους 11 χιλιομέτρων, φαγωμένο από χειμάρρους, που καταστρέφει ακόμα και οχήματα 4 χ 4 (αρ. 2 στον χάρτη). Αντίθετα, το Πληκάτι, από την πίσω πλευρά του Γκέσου, βρίσκεται πολύ πιο κοντά και συνδέεται με ένα ικανοποιητικής βατότητας χωματόδρομο (αρ. 3 στον χάρτη). Στην πραγματικότητα ο υπό διάνοιξη δρόμος συνδέει τη Γράμμουστα με το Μνημείο και στη συνέχεια με το Πληκάτι και όχι με την Αετομηλίτσα.
Οι άλλοι μύθοι, που διακίνησε η ηγεσία της Περιφέρειας Ηπείρου, είναι ότι ο δρόμος εξυπηρετεί την κτηνοτροφία, την επικοινωνία Αετομηλίτσας – Γράμμουστας και ότι προϋπήρχε, άρα η επέμβαση αφορά «αποκατάσταση βατότητας» και δεν απαιτεί περιβαλλοντική αδειοδότηση. Με τη βοήθεια και του χάρτη η αποδόμηση των ψευδών θα γίνει ευκολότερη.
Πρώτον, η περιοχή της διάνοιξης, εντός της χωρίς βλάστηση αλπικής ζώνης, στερείται του ουσιώδους στοιχείου για κάθε κτηνοτροφική εγκατάσταση, ακόμα και προσωρινή, του νερού. Δεύτερον, η εποχική μετακίνηση των κοπαδιών στις μέρες μας δεν γίνεται με τα πόδια αλλά με φορτηγά. Και δεν υπάρχει κανένας λόγος ένα φορτηγό να ρισκάρει σε ένα χωματόδρομο με στροφές σε ύψος 2.200 μέτρων, αντί να χρησιμοποιήσει την Εγνατία, ή έστω τον ασφαλτοστρωμένο εθνικό δρόμο Νεάπολης – Κόνιτσας, καθ΄οδόν προς τα χειμαδιά της Θεσπρωτίας λ.χ. Τρίτον, και πιο εξοργιστικό, υπάρχει όντως ένας δρόμος μεταξύ Αετομηλίτσας και Γράμμουστας, ο οποίος χρειάζεται αποκατάσταση βατότητας, όπως ζητούν οι κάτοικοι και οι λιγοστοί κτηνοτρόφοι της περιοχής. Μόνο που δεν πρόκειται για τον επίμαχο δρόμο μέσω Γκέσου !! Αλλά για άλλο, προϋφιστάμενο δρόμο (αρ. 3 στον χάρτη) μέσω «Στάνης Λάμπρου». Τέταρτον, δεν υπάρχει το παραμικρό τεκμήριο, φωτογραφία ή τοπογραφικό, ότι ο επίμαχος υπό διάνοιξη δρόμος προϋπήρχε. Αντίθετα, όπως φαίνεται και στη φωτογραφία (με τον σκύλο), πατάει πάνω σε πεζοπορικό μονοπάτι. Το οποίο και καταστρέφει, υπονομεύοντας τις δυνατότητες της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης, όπως κατήγγειλε ευθαρσώς, δικαιώνοντας ίσως τον Ελυάρ, ο Δήμαρχος Νεστορίου, όπου ανήκει η Γράμμουστα, Χρήστος Γκοσλιόπουλος.
Αντίθετα στην Ήπειρο, παρά τη γενική κατακραυγή και την κατάθεση κοινοβουλευτικών ερωτήσεων από όλη σχεδόν την αντιπολίτευση, ο κ. Καχριμάνης κινητοποίησε πυρετωδώς το πελατειακό του σύστημα : κάποιους μετακινούμενους κτηνοτρόφους, χωρίς όμως να διευκρινίζει, πού δραστηριοποιούνται, τον Πρόεδρο της ΤΚ Αετομηλίτσας – παρόλο που, όπως ήδη εξήγησα, ο υπό διάνοιξη δρόμος δεν αφορά την Αετομηλίτσα – και, όπως φαίνεται, δυστυχώς και τη δημοτική αρχή της Κόνιτσας, που μέχρι στιγμής αποφεύγει να συγκαλέσει Δημοτικό Συμβούλιο για το ζήτημα. Δεν ξέρω, αν είναι ένδειξη άγχους και η σπουδή κάποιων να τοποθετήσουν και παγκάκια σε περίοπτα σημεία.
Όμως το μυστήριο, ποιο είναι τελικά το κίνητρο της διάνοιξης ενός παράνομου, άχρηστου κοινωνικά και επιζήμιου περιβαλλοντικά δρόμου, παραμένει. Η πρώτη υποψία, δικαιολογημένη ίσως λόγω του πανελλήνιου ορυμαγδού των ανεμογεννητριών, είναι ότι εξυπηρετεί ένα τέτοιο σχέδιο. Προς αυτή την κατεύθυνση δείχνει και η ερώτηση των βουλευτών του ΚΚΕ. Άλλη μια ερμηνεία εστιάζει στα συμφέροντα των ιδιοκτητών ξενώνων στον άξονα Γράμμουστας – Πληκατίου (προς το παρόν 3 στην πρώτη, εκ των οποίων ο ένας του στρατού, και 1 στο δεύτερο). Μια λεπτομέρεια, που μπορεί να έχει σημασία – αλλά μπορεί και όχι –, είναι ότι ο Αντιπεριφερειάρχης Θεσπρωτίας Θωμάς Πιτούλης έλκει την απώτερη καταγωγή του από την περιοχή και η οικογένειά του είχε μεγάλες ιδιοκτησίες.
Μια πιο ριψοκίνδυνη υπόθεση εργασίας ανατρέχει στα προ τετραετίας θυρανοίξια μιας μικρής εκκλησίας δίπλα στο Ηρώο Γράμμου, ύστερα από αίτημα της Μητρόπολης Κόνιτσας και με καθοριστική συμβολή του γνωστού αστέρα των μακεδονικών συλαλητηρίων απόστρατου αντιστρατήγου Φράγκου Φραγκούλη. Είναι επίσης γεγονός ότι ο υπό διάνοιξη δρόμος παρέχει σύντομη πρόσβαση στο Ηρώο από την πλευρά της Δυτικής Μακεδονίας και κατ’ επέκταση όλης της Βόρειας Ελλάδας. Άραγε το κίνητρο είναι η μαζικοποίηση των τελετών της 29ης Αυγούστου, ως πρώτο βήμα ενός «τουρισμού εθνικοφροσύνης» ; Η Δεξιά θέλει να πάρει πίσω τον Γράμμο ;
Μην αμφιβάλλετε πάντως ότι σύντομα θα εφευρεθούν και νέες, βελτιωμένες εκδοχές «εθνικών λόγων» για την παρανομία. Η εξέλιξη κυριολεκτικά της τελευταίας στιγμής ακούει στο όνομα «Γκιστόβα». Πρόκειται για μια αλπική λίμνη, στη μεθοριακή γραμμή Ελλάδας – Αλβανίας, την οποία, σύμφωνα με χθεσινό (14/10) δημοσίευμα του ιστοτόπου Militaire, «μας την έχουν αρπάξει οι Αλβανοί». Το ωραίο (ή μήπως τραγικό ;) είναι ότι «τσίμπησε» και ο ΣΥΡΙΖΑ, 14 βουλευτές του οποίου κατέθεσαν σήμερα σχετική ερώτηση με βάση το δημοσίευμα. Βεβαίως η Γκιστόβα βρίσκεται αρκετά μακριά από τα διοικητικά όρια της Ηπείρου, κοντά στη Γράμμουστα, και το σενάριο εμφανίζει κενά. Και σε κάθε περίπτωση, όταν δύο γείτονες, και μάλιστα σύμμαχες, χώρες αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα, προχωρούν σε συμφωνία ακριβούς οριοθέτησης των συνόρων τους και, σε περίπτωση διαφωνίας, πάνε σε Διεθνές Δικαστήριο.
Γι΄αυτό και τα πιο κρίσιμα ερωτήματα δεν αφορούν ούτε τις, πολλαπλών κατά κανόνα στοχεύσεων, εξυπηρετήσεις του Περιφερειάρχη Ηπείρου ούτε τη σχέση του με τη νομιμότητα και το δημόσιο συμφέρον. Αλλά τις ευθύνες του κ. Δένδια, ο οποίος είτε εγκρίνει και συμμετέχει σε μια παράνομη επέμβαση είτε ανέχεται τις δραστηριότητες ενός κυκλώματος, που χρησιμοποιεί τα μηχανήματα του στρατού.
Θα τελειώσω με κάποιες σκέψεις για τον συντονισμό των αντιδράσεων. Την Κυριακή 13/10 βρέθηκα στην Αετομηλίτσα για μια συγκέντρωση διαμαρτυρίας. Ήταν δύο οι ομάδες με μαζική παρουσία, μία από μέλη ορειβατικών συλλόγων και μία του ΚΚΕ. Όταν πλησίασε η δεύτερη, η πρώτη διαλύθηκε και αποχώρησε - και η αίσθησή μου είναι όχι μόνο επειδή έπρεπε να ανέβουν το βουνό. Θεωρώ ότι η ανάγκη να συναντηθούν οι διαφορετικοί κόσμοι είναι μεγάλη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου