Φόρος τιμής στον Κόρτο Μαλτέζε

Βασισμένο στην παρουσίαση της έκθεσης «Hugo Pratt - Η κληρονομιά, το έργο, η βιογραφία» *

Δεν είμαι σίγουρος, πότε γνώρισα τον Κόρτο Μαλτέζε ! Έχω την αίσθηση ότι αυτό ξεκίνησε κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ’70, στη διάρκεια μιας επίσκεψης στο βιβλιοπωλείο του Κουμπλομάτη στην οδό Ανεξαρτησίας, όταν έπεσα πάνω σ’ ένα τεύχος του περιοδικού Τεν Τεν «για νέους από 7 μέχρι 77 χρονών», όπως ισχυριζόταν στον υπότιτλο. Τότε τα κόμικς δεν κυκλοφορούσαν ακόμη σε αυτοτελή άλμπουμς αλλά οι περιπέτειες των ηρώων δημοσιεύονταν σε εβδομαδιαίες συνέχειες. Εκτός από την παρέα του Τεν Τεν, υπήρχαν και άλλες σειρές, που φιλοξενούσε το περιοδικό, όπως εξάλλου και το πρωτότυπο γαλλικό. Ανοίγω μια παρένθεση για να πω ότι το σίγουρο είναι ότι ο δημιουργός του Κόρτο, ο Ιταλός κομίστας Ούγκο Πρατ, συνεργαζόταν όντως με το περιοδικό Τεν Τεν από το 1973. Σύστησε για πρώτη φορά τον ήρωά του το 1967 αλλά τον μονιμοποίησε από το 1970 στο περιοδικό κόμικς PIF του Παρισιού. Τρεις παρατηρήσεις σ’ αυτό το σημείο : α) η σειρά καθιερώθηκε μέσα στο κλίμα του Μάη του ’68 β) το PIF Gadget είχε ξεκινήσει ως περιοδικό νεολαίας των Γάλλων κομμουνιστών και συνέχιζε να είναι φιλικό προς το Κομμουνιστικό Κόμμα και γ) η μετακόμιση στο Τεν Τεν οφείλεται, σύμφωνα με μία πηγή, στο ότι ο εκδότης του PIF θεωρούσε τον χαρακτήρα του Μαλτέζε πολύ «φιλελεύθερο».

Επαναλαμβάνω ότι έχω την εντύπωση και όχι τη βεβαιότητα ότι τότε διάβασα για πρώτη φορά τον Κόρτο. Και πρέπει να ομολογήσω ότι ως έφηβος προτιμούσα άλλους ήρωες του περιοδικού : τον σέντερ φορ Βενσάν Λαρσέ ή τον ραλίστα Μισέλ Βαγιάν. Οι αινιγματικοί διάλογοι και το μινιμαλιστικό στυλ του Ούγκο Πρατ μου έπεφταν κάπως βαρειά. Όταν όμως, 20 χρόνια αργότερα, άρχισαν να κυκλοφορούν τα αυτοτελή του άλμπουμς στην Ελλάδα, είχα και την ωριμότητα και την πολιτική κατάρτιση και την αγάπη για την ιστορία και τη γεωγραφία, ώστε να είμαι πλέον σε θέση να τον απολαύσω και να τον αγαπήσω.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι, που εξηγούν την «κορτομανία», που κατέλαβε επί δεκαετίες την Ευρώπη και καθιέρωσε αυτόν τον Μαλτέζο ναυτικό με τον κρίκο στο αριστερό αυτί, συχνά ένα τσιγάρο στο στόμα και μια αδιόρατη μελαγχολία ως κορυφαία φιγούρα της Ένατης Τέχνης. Και μπορεί το ειδικό βάρος του κάθε λόγου να διαφέρει από αναγνώστη σε αναγνώστη :

- Άλλοι θέλγονται από την υψηλή τέχνη του σχεδίου του Ούγκο Πρατ, από τον συνδυασμό αφαιρετικού στυλ αλλά και εμμονής στη λεπτομέρεια, στα κοστούμια εποχής, τα όπλα κλπ. Ο ίδιος είχε αναγνωρίσει ως σημαντικότερη επιρροή αυτή από τον Αμερικανό κομίστα Μίλτον Κάνιφ. Το σκίτσο του ήταν κατά κανόνα ασπρόμαυρο αλλά πολλές φορές επιχρωματίστηκε από την επιμελήτρια της σημερινής έκθεσης Πατρίτσια Ζανότι.   

- Άλλοι περισσότερο από τη λογοτεχνική ποιότητα των σεναρίων του, λ.χ. την εισπήδηση της πραγματικής ιστορίας των πρώτων δεκαετιών του 20^ου αιώνα στη μυθοπλασία, τη χρήση του εσωτερικού μονολόγου, που εισάγει τον αναγνώστη στον εσωτερικό κόσμο του ήρωα, ή τον συνδυασμό της κινηματογραφικής δράσης με μια γερή δόση χιούμορ, άλλοτε εμφανούς και άλλοτε υποδόριου. Ο Ουμπέρτο Έκο είχε πει χαρακτηριστικά «Όταν θέλω να χαλαρώσω, διαβάζω δοκίμια του Ένγκελς, όταν όμως θέλω να εμπλακώ ολοκληρωτικά σε μία αφήγηση, διαβάζω τα κόμικς του Ούγκο Πρατ».

- Άλλοι ελκύονται από τον χαρακτήρα του Κόρτο Μαλτέζε, που έχει κληρονομήσει από τον Εγγλέζο πατέρα του το φλέγμα και από την Ανδαλουσιανή τσιγγάνα μητέρα του την έφεση στις μεταφυσικές εμπειρίες. Ήταν παιδί, όταν συνειδητοποίησε ότι δεν είχε «γραμμή της ζωής» στην παλάμη του και αποφάσισε να τη χαράξει μόνος του μ’ ένα ξυράφι, να πάρει δηλαδή «τη ζωή του στα χέρια του». Αψηφάει συχνά τους νόμους αλλά καταφέρνει να συνδυάσει τον τυχοδιωκτισμό με ηθικούς κώδικες, είναι ένας «ευγενής τυχοδιώκτης», όπως το θέτει κάπου ο ίδιος. Ένας βασικός από αυτούς τους κώδικες είναι η αλληλεγγύη στους φίλους, πράγμα που τον κάνει να ανέχεται, και ενίοτε να υπερασπίζει, τον δεύτερο σε σημασία χαρακτήρα της σειράς, τον εντελώς αδίστακτο και διεφθαρμένο Ρώσο ναυτικό Ρασπούτιν. Ο Κόρτο συνομιλεί και συνδέεται με άνεση με ανθρώπους από όλα τα κοινωνικά στρώματα και μορφωτικά επίπεδα. Δεν είναι ακριβώς «θετικός ήρωας», δεν του λείπουν τα ψεγάδια, όπως κάποιες στιγμές δειλίας, λ.χ. στη διάρκεια μιας μάχης μεταξύ Σομαλών μουσουλμάνων και Αιθιόπων χριστιανών, ή ο φόβος να μπει στα (πρώτα) πολεμικά αεροπλάνα. Ενώ όμως θέλει να μείνει ψυχρός και ουδέτερος στα σημαντικά ιστορικά γεγονότα, που πέφτουν στο δρόμο του, τελικά δεν τα καταφέρνει, ενστικτωδώς παίρνει το μέρος των εκάστοτε αδυνάτων, και σταθερά των αποικιοκρατούμενων λαών της εποχής.

 

- Άλλοι εντυπωσιάζονται από το σκηνικό των περιπετειών, που αντανακλά τις εμμονές του δημιουργού του : Εμμονές πρώτα απ’ όλα με τους ωκεανούς και τα νησιά, στα χνάρια των μεγάλων λογοτεχνών της θάλασσας, του Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον και του Τζόζεφ Κόνραντ, του Τζακ Λόντον και του Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ. Εμμονές με τις πολυπολιτισμικές πόλεις και τα λιμάνια, όπως η γεμάτη μυστικισμό και ραδιουργίες Βενετία, με τις ερήμους και τους ιθαγενείς πληθυσμούς, με τη στρατιωτική κουλτούρα, τις στολές, την ιεραρχία κλπ. κυρίως της βρετανικής αυτοκρατορίας. Και ακόμα εμμονές με τη διαισθητική επικοινωνία και τη μαγεία, το βουντού και τους αλχημιστές, τον αποκρυφισμό και τις αφροαμερικάνικες τελετές, που συμβάλλουν σταθερά στο «κορτέζικο» σύμπαν. Όπως και οι μοιραίες γυναίκες, με τις οποίες γνωρίζεται αφειδώς ο πρωταγωνιστής. Στο άλμπουμ «Τάνγκο» η Αργεντίνα πόρνη Εσμεράλντα ρωτάει τον Κόρτο, αν ερωτεύτηκε ποτέ. Αυτός απαντάει «πάει πολύς καιρός από τότε» αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι ισχύει όλες τις φορές.

- Για τα δικά μου γούστα ένα προβάδισμα το έχει ο συνδυασμός της περιπέτειας με την πολιτική και την Ιστορία, που στηρίζεται σε πλατειά γνώση και εκτεταμένη έρευνα. Θα επικαλεστώ ακόμα ένα τσιτάτο, αυτή τη φορά από τον μαθητή και φίλο του Ούγκο Πρατ, και επίσης σπουδαίο κομίστα, Μίλο Μανάρα, που υποστήριξε ότι «μια σελίδα του Πρατ είχε περισσότερη πολιτική από 100.000 συνεδριάσεις της Βουλής». 

Ο ιστορικός περίγυρος του Κόρτο Μαλτέζε είναι οι πρώτες δεκαετίες του 20^ου αιώνα, που σφραγίζονται από την αποικιοκρατία, τον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο και την επίσης παγκόσμια αναταραχή μετά από την Οκτωβριανή Επανάσταση. Τα όρια όμως μεταξύ ιστορικής πραγματικότητας και μυθοπλασίας είναι ασαφή : Ο ήρωάς μας είναι παρών σε πραγματικά κατά τα άλλα σπουδαία γεγονότα, κάνει την εμφάνισή του σε όλη σχεδόν τη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, στα ευρωπαϊκά πεδία των μαχών και στα νησιωτικά αρχιπελάγη του Ειρηνικού, στην Ανατολική Αφρική και στην Άπω Ανατολή, στη Σιβηρία και την Κεντρική Ασία. Εμπλέκεται, με ενεργό αλλά αυτόνομο ρόλο σε συγκρούσεις, μυείται – όπως και ο αναγνώστης - σε πολιτικές ίντριγκες και παρασκήνια και συναντά προσωπικότητες της πολιτικής και κυρίως της λογοτεχνίας, που μετακομίζουν από την πραγματικότητα στη μυθοπλασία. Λ.χ. ο Κόρτο συναντιέται με τον εξόριστο ακόμα Στάλιν στην Ανκόνα, με τον Λώρενς της Αραβίας ή τον Νεότουρκο ηγέτη και σφαγέα των Αρμενίων Εμβέρ Πασά, κι’ ακόμα με τον Τζακ Λόντον και τον Έρνεστ Χεμινγουέϊ, τον Αρθούρο Ρεμπώ και τον Έρμαν Έσσε. Και την ίδια ώρα με όλο τον κόσμο του πολέμου, γενναίους και έντιμους ανθρώπους ανεξαρτήτως στρατοπέδου αλλά πολύ περισσότερους καιροσκόπους και κερδοσκόπους, προδότες και διπλούς πράκτορες, άνδρες και γυναίκες. Στο τέλος κάθε περιπέτειας, αφού έχει επηρεάσει καθοριστικά την πορεία των γεγονότων, αναχωρεί αθόρυβα, σωστότερα σαλπάρει, για τον επόμενο προορισμό του.

Γι’ αυτή την ακριβέστατη αποτύπωση του πολιτικού παζλ προσωπικά ξεχωρίζω 2 από τις περιπέτειες :

- Την «Κρυφή αυλή του μυστηρίου», που εκτυλίσσεται το 1919 στην Κίνα, την ιαπωνική τότε Μαντζουρία, τη Μογγολία και τη Σιβηρία με φόντο τη σύγκρουση Μπολσεβίκων και Λευκών.

 

- Και το «Χρυσό σπίτι της Σαμαρκάνδης», όπου το 1922 ο ήρωας, αναζητώντας τον θησαυρό του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ξεκινάει από τη Ρόδο και διατρέχει την Κιλικία, την Ανατολία και την Περσία για να καταλήξει στο Τουρκεστάν της Κεντρικής Ασίας, συναντώντας μια πανσπερμία λαών και στρατών, θρησκειών και αιρέσεων, πολιτικών φατριών και προσωπικοτήτων.

Στον τίτλο της έκθεσης υπάρχει η λέξη «βιογραφία». Αν και στην πραγματικότητα οι βιογραφίες είναι δύο, μία του δημιουργού και μία του ήρωα, η χρήση του ενικού αριθμού δεν είναι και τόσο άστοχη. Διότι, παρά τη χρονική τους απόσταση, είναι και οι δύο εξίσου πολυτάραχες. Ο Ούγκο Πρατ έχει πει ότι «ο Κόρτο δεν είναι παρά ένα συνοθύλευμα πραγμάτων της ζωής, στα οποία εγώ υπήρξα μάρτυρας». Συνεννοηθήκαμε με τον συμπαρουσιαστή Γιώργο Παππά να μοιραστούμε τις βιογραφίες και εγώ ανέλαβα του κομίστα.

Γεννημένος με πολυεθνικές ρίζες το 1927 στο Ρίμινι, ο Πρατ περνάει τα παιδικά του χρόνια στη Βενετία, όπου ο παππούς του τον βάζει να διαβάσει όλα τα βιβλία του Ιούλιου Βερν τη συνοδεία ενός άτλαντα. Ως έφηβος βρίσκεται στην ιταλική τότε Αιθιοπία, όπου ο πατέρας του υπηρετεί στον αποικιακό στρατό. Μετά από τη βρετανική κατάκτηση των ιταλικών αποικιών στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο μεν πατέρας πεθαίνει σε στρατόπεδο συγκέντρωσης ο δε νεαρός Ούγκο εξασκείται στο σκίτσο, ακόμα περισσότερο επειδή οι Βρετανοί είχαν απαγορεύσει τη λήψη φωτογραφιών. Επαναπατρίζεται μαζί με τη μητέρα του το 1943, στρατολογείται για λίγο στη φασιστική πολιτοφυλακή του Μουσολίνι, δραπετεύει και χρησιμοποιείται ως διερμηνέας από τους συμμάχους ενώ με τη λήξη του πολέμου πηγαίνει στην Αυστραλία. Επιστρέφει το 1945 για να σπουδάσει στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βενετίας αλλά το 1949 μετακομίζει στην Αργεντινή, όπου παραμένει 13 χρόνια μ’ ένα σύντομο διάλειμμα στο Λονδίνο, όπου διδάσκεται την τεχνική της ακουαρέλας. Στην Αργεντινή ολοκληρώνει τις σπουδές του, διδάσκει και ο ίδιος και παρουσιάζει τους πρώτους χάρτινους χαρακτήρες του (π.χ. τον Λοχία Κερκ). Το 1962 επιστρέφει στη Βενετία, το 1967 τον βρίσκουμε να δουλεύει στο Μιλάνο, ενώ για την περίοδο του Παρισιού τα είπαμε ήδη.   

Το 1976 μυείται στον ελευθεροτεκτονισμό, το 1983 εγκαθίσταται στην ελβετική Λωζάνη και το 1987 βλέπει την πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση του έργου του στο Παρίσι. Συνεχίζει να δημιουργεί χάρτινους ήρωες (π.χ. τον αξιωματικό του βρετανικού ναυτικού Μόργκαν), συνεργάζεται με τον Μίλο Μανάρα και άλλους κομίστες, γράφει μυθιστορήματα και σχεδιάζει μεταφορές κλασικών βιβλίων ή την ονειρική βιογραφία του Αντουάν ντε Σαιντ – Εξυπερύ. Όλα αυτά τα χρόνια δεν σταματάει να είναι κοσμοπολίτης και να ταξιδεύει σ’ όλο τον κόσμο, να συνδέεται με ανθρώπους και να σκορπίζει παιδιά από τις πολλές ερωτικές του σχέσεις, ακόμα και με ιθαγενείς από τον Αμαζόνιο και τη Νοτιοανατολική Αφρική. Ο Ούγκο Πρατ αναγνώρισε συνολικά εννέα  παιδιά, αν και μόνο τέσσερα έχουν προέλθει από τους τρεις γάμους του. Πεθαίνει το 1995 στην Ελβετία και κηδεύεται υπό τους ήχους της μουσικής του στενού του φίλου Ντίζι Γκιλέσπι.

Προσθέτω ότι η σειρά επιβίωσε του θανάτου του χάρη στο ζευγάρι των Ισπανών δημιουργών Κανάλες και Πελεχέρο, που παρουσίασαν και νέες περιπέτειες. Σε μία από αυτές, την «Εκουατόρια», ο Κόρτο στην Αλεξάνδρεια πίνει τον καφέ του μαζί με τον Καβάφη ενώ λίγο αργότερα σώζει τη ζωή του Ουίνστον Τσώρτσιλ από απόπειρα δολοφονίας.

Μαζί με τα συγχαρητήρια για τη μεταφορά αυτής της έκθεσης στα Γιάννενα, παραθέτω για τελευταία φορά Ούγκο Πρατ : «Οι αναγνώστες μπορούν να βρουν στον Κόρτο Μαλτέζε κάτι, που ψάχνουν οι ίδιοι μέσα τους». Δηλαδή, προσθέτω εγώ, μια ζωή συναρπαστική και ελεύθερη από συμβάσεις. Γι’ αυτό πιστεύω ότι θα αντέξει στο χρόνο.

* Η έκθεση, με επιμέλεια της Πατρίτσια Ζανότι, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2024 σε συνεργασία με το Ιταλικό Μορφωτικό Ινστιτούτο Αθηνών και την CONG – Hugo Pratt Art Properties. Θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Μαρτίου, στο «Θυμωμένο Πορτραίτο» στα Γιάννενα.

Το μυστήριο της παρανομίας στον Γράμμο

 

    Τον Μάϊο του 1949, ενώ μαινόταν η τελική μάχη του ελληνικού Εμφυλίου, Γάλλοι πολιτικοί και διανοούμενοι από όλο το αριστερό φάσμα με επικεφαλής τον ποιητή Πωλ Ελυάρ επισκέφθηκαν τα οχυρά του Δημοκρατικού Στρατού στον Γράμμο για να εμψυχώσουν τους μαχητές του. Μετά από την ήττα ο Ελυάρ δημοσίευσε ποιήματα με τις εντυπώσεις του από τον άνισο αγώνα τους : «Ο Γράμμος ειν’ λίγο τραχύς / οι άνθρωποι τον γλυκαίνουν…».

    Ο Γράμμος διατήρησε συμβολικό ρόλο και για την πλευρά των νικητών στα πλαίσια του εκδικητικού μετεμφυλιακού κράτους («στο Βίτσι και στο Γράμμο σας θάψαμε στην άμμο») αλλά αυτός μεταφράστηκε μόνο σε κάποια μνημεία, όπως το Ηρώο Γράμμου στην κορυφή Γκέσος, όπου κάθε 29 Αυγούστου γιορταζόταν η συντριβή των «κομμουνιστοσυμμοριτών», και επ’ ουδενί σε πολιτικές ανάταξης του χώρου και ευημερίας όσων κατοίκων απέφυγαν τον θάνατο ή την πολιτική προσφυγιά.  Από τη δεκαετία του ’80 ωστόσο, η σταδιακή αποκατάσταση του ΔΣΕ στο δημόσιο λόγο, αρχικά με τη συνάντηση συμφιλίωσης Τσακαλώτου – Βαφειάδη και κυρίως μέσα από το αφήγημα της «εθνικής συμφιλίωσης» της κυβέρνησης Τζαννετάκη, αποτυπώθηκε στην παρακμή των επίσημων εορτασμών και στη μεταγενέστερη δημιουργία του «Πάρκου Εθνικής Συμφιλίωσης» υπό την αιγίδα της Βουλής στο οροπέδιο Κοτύλης από την πλευρά της Καστοριάς. Υπενθυμίζω ότι οι ορεινοί όγκοι του Γράμμου σχηματίζουν τα όρια όχι μόνο μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας αλλά και μεταξύ των περιφερειακών ενοτήτων Ιωαννίνων και Καστοριάς. Παράλληλα προχώρησε η, όποια, αποναρκοθέτηση ενώ το ψηλότερο τμήμα της περιοχής εντάχθηκε στο δίκτυο Natura 2000 με το όνομα «Κορυφές Γράμμου». Όλα αυτά σηματοδότησαν και μια άνοδο της επισκεψιμότητας.

    Τρεις είναι οι κύριες κατηγορίες επισκεπτών : Ορειβάτες, κυνηγοί (ζώων και βοτάνων) και αριστεροί. Το ΚΚΕ ειδικά, συνδέοντας, εύστοχα κατά τη γνώμη μου, τη μνήμη του Δημοκρατικού Στρατού με τα επίδικα της σημερινής πολιτικής του δράσης, έχει αποδυθεί σε μια συστηματική προσπάθεια ανάδειξης μνημονικών τόπων, έχει δημιουργήσει ένα δίκτυο μνημείων και μουσείων - από την πλευρά της ΠΕ Ιωαννίνων το μουσείο ΔΣΕ στη Θεοτόκο και το μνημείο στη Λυκόρραχη – ενώ έχει εκδώσει και ιστορικό και τουριστικό οδηγό του Γράμμου.

    Μέχρι εδώ τα πάντα, με την εξαίρεση ίσως κάποιων κυνηγών, είναι νόμιμα. Το παράνομο είναι ένας δρόμος, που διανοίγεται σε υψόμετρο 2.200 μέτρων, μέσα σε περιοχή Natura χωρίς περιβαλλοντική αδειοδότηση και χωρίς δημόσια διαβούλευση, για να συνδέσει το μνημείο στον Γκέσο με το χωριό Γράμμουστα της Καστοριάς (το εξελληνισμένο της όνομα είναι «Γράμμος» αλλά ουδείς το χρησιμοποιεί), που χάρη στην τυχαία παρουσία μιας δημοσιογράφου της «Καθημερινής» πήρε πανελλήνια δημοσιότητα. Ο δρόμος (αρ. 1 στον χάρτη, που δυστυχώς είναι περιορισμένος μόνο στο κομμάτι της Ηπείρου) από την πλευρά της Δυτικής Μακεδονίας κατασκευάζεται με μηχανήματα του στρατού ενώ από την άλλη πλευρά το ανέλαβε η Περιφέρεια Ηπείρου με τη μέθοδο της απευθείας ανάθεσης σε εργολάβο, όπως το συνηθίζει ο Αλέκος Καχριμάνης.

    Όπως εξάλλου συνηθίζει να εφευρίσκει απίθανες δικαιολογίες κάθε φορά που αισθάνεται στριμωγμένος. Η πρώτη από αυτές ήταν «μου το ζήτησε το Γενικό Επιτελείο Στρατού για εθνικούς και επιχειρησιακούς λόγους». Από το ρεπορτάζ όμως διευκρινίστηκε ότι, σύμφωνα με δηλώσεις συνταγματάρχη του ΓΕΣ, «Το αίτημα του δρόμου κατατέθηκε από την Περιφέρεια Ηπείρου, που διαβεβαίωσε γραπτά ότι δεν χρειάζονται αδειοδοτήσεις». Όχι βέβαια ότι το ΓΕΣ απαλλάσσεται κάθε ευθύνης, καθώς όφειλε να ελέγξει την ακρίβεια αυτών των διαβεβαιώσεων.

    Επειδή όμως υπήρξε και ένα δημοσίευμα, επικαλούμενο αορίστως κύκλους του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, ότι αυτό καλύπτει την επέμβαση, χρειάζεται να πούμε δυο λόγια και για τους εθνικούς λόγους. Κατ’ αρχήν είναι κωμική η επίκλησή τους, όταν η Αλβανία είναι μέλος του ΝΑΤΟ ενώ άνοιξε και η ενταξιακή της διαδικασία στην ΕΕ. Εάν εννοούν την παράνομη είσοδο, μετανάστευση κλπ., το μοναδικό ομαλό πέρασμα της μεθορίου βρίσκεται σε απόσταση 1 χιλιομέτρου από το χωριό Πληκάτι αλλά πάνω από 5 χιλιόμετρα από τον συγκεκριμένο δρόμο.

    Συγκρατήστε για τη συνέχεια και ακόμα κάτι ενδιαφέρον για το Πληκάτι. Ενώ το Ηρώο στον Γκέσο εδαφικά ανήκει στην Τοπική Κοινότητα Αετομηλίτσας, η πρόσβαση απ’ αυτή είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς γίνεται μ’ έναν άθλιο δρόμο μήκους 11 χιλιομέτρων, φαγωμένο από χειμάρρους, που καταστρέφει ακόμα και οχήματα 4 χ 4 (αρ. 2 στον χάρτη). Αντίθετα, το Πληκάτι, από την πίσω πλευρά του Γκέσου, βρίσκεται πολύ πιο κοντά και συνδέεται με ένα ικανοποιητικής βατότητας χωματόδρομο (αρ. 3 στον χάρτη). Στην πραγματικότητα ο υπό διάνοιξη δρόμος συνδέει τη Γράμμουστα με το Μνημείο και στη συνέχεια με το Πληκάτι και όχι με την Αετομηλίτσα.  

    Οι άλλοι μύθοι, που διακίνησε η ηγεσία της Περιφέρειας Ηπείρου, είναι ότι ο δρόμος εξυπηρετεί την κτηνοτροφία, την επικοινωνία Αετομηλίτσας – Γράμμουστας και ότι προϋπήρχε, άρα η επέμβαση αφορά «αποκατάσταση βατότητας» και δεν απαιτεί περιβαλλοντική αδειοδότηση. Με τη βοήθεια και του χάρτη η αποδόμηση των ψευδών θα γίνει ευκολότερη.

     

    Πρώτον, η περιοχή της διάνοιξης, εντός της χωρίς βλάστηση αλπικής ζώνης, στερείται του ουσιώδους στοιχείου για κάθε κτηνοτροφική εγκατάσταση, ακόμα και προσωρινή, του νερού. Δεύτερον, η εποχική μετακίνηση των κοπαδιών στις μέρες μας δεν γίνεται με τα πόδια αλλά με φορτηγά. Και δεν υπάρχει κανένας λόγος ένα φορτηγό να ρισκάρει σε ένα χωματόδρομο με στροφές σε ύψος 2.200 μέτρων, αντί να χρησιμοποιήσει την Εγνατία, ή έστω τον ασφαλτοστρωμένο εθνικό δρόμο Νεάπολης – Κόνιτσας, καθ΄οδόν προς τα χειμαδιά της Θεσπρωτίας λ.χ.  Τρίτον, και πιο εξοργιστικό, υπάρχει όντως ένας δρόμος μεταξύ Αετομηλίτσας και Γράμμουστας, ο οποίος χρειάζεται αποκατάσταση βατότητας, όπως ζητούν οι κάτοικοι και οι λιγοστοί κτηνοτρόφοι της περιοχής. Μόνο που δεν πρόκειται για τον επίμαχο δρόμο μέσω Γκέσου !! Αλλά για άλλο, προϋφιστάμενο δρόμο (αρ. 3 στον χάρτη) μέσω «Στάνης Λάμπρου». Τέταρτον, δεν υπάρχει το παραμικρό τεκμήριο, φωτογραφία ή τοπογραφικό,  ότι ο επίμαχος υπό διάνοιξη δρόμος προϋπήρχε. Αντίθετα, όπως φαίνεται και στη φωτογραφία (με τον σκύλο), πατάει πάνω σε πεζοπορικό μονοπάτι. Το οποίο και καταστρέφει, υπονομεύοντας τις δυνατότητες της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης, όπως κατήγγειλε ευθαρσώς, δικαιώνοντας ίσως τον Ελυάρ, ο Δήμαρχος Νεστορίου, όπου ανήκει η Γράμμουστα, Χρήστος Γκοσλιόπουλος.

    Αντίθετα στην Ήπειρο, παρά τη γενική κατακραυγή και την κατάθεση κοινοβουλευτικών ερωτήσεων από όλη σχεδόν την αντιπολίτευση, ο κ. Καχριμάνης κινητοποίησε πυρετωδώς το πελατειακό του σύστημα : κάποιους μετακινούμενους κτηνοτρόφους, χωρίς όμως να διευκρινίζει, πού δραστηριοποιούνται, τον Πρόεδρο της ΤΚ Αετομηλίτσας – παρόλο που, όπως ήδη εξήγησα, ο υπό διάνοιξη δρόμος δεν αφορά την Αετομηλίτσα – και, όπως φαίνεται, δυστυχώς και τη δημοτική αρχή της Κόνιτσας, που μέχρι στιγμής αποφεύγει να συγκαλέσει Δημοτικό Συμβούλιο για το ζήτημα. Δεν ξέρω, αν είναι ένδειξη άγχους και η σπουδή κάποιων να τοποθετήσουν και παγκάκια σε περίοπτα σημεία.

    Όμως το μυστήριο, ποιο είναι τελικά το κίνητρο της διάνοιξης ενός παράνομου, άχρηστου κοινωνικά και επιζήμιου περιβαλλοντικά δρόμου, παραμένει. Η πρώτη υποψία, δικαιολογημένη ίσως λόγω του πανελλήνιου ορυμαγδού των ανεμογεννητριών, είναι ότι εξυπηρετεί ένα τέτοιο σχέδιο. Προς αυτή την κατεύθυνση δείχνει και η ερώτηση των βουλευτών του ΚΚΕ. Άλλη μια ερμηνεία εστιάζει στα συμφέροντα των ιδιοκτητών ξενώνων στον άξονα Γράμμουστας – Πληκατίου (προς το παρόν 3 στην πρώτη, εκ των οποίων ο ένας του στρατού, και 1 στο δεύτερο). Μια λεπτομέρεια, που μπορεί να έχει σημασία – αλλά μπορεί και όχι –, είναι ότι ο Αντιπεριφερειάρχης Θεσπρωτίας Θωμάς Πιτούλης έλκει την απώτερη καταγωγή του από την περιοχή και η οικογένειά του είχε μεγάλες ιδιοκτησίες.

    Μια πιο ριψοκίνδυνη υπόθεση εργασίας ανατρέχει στα προ τετραετίας θυρανοίξια μιας μικρής εκκλησίας δίπλα στο Ηρώο Γράμμου, ύστερα από αίτημα της Μητρόπολης Κόνιτσας και με καθοριστική συμβολή του γνωστού αστέρα των μακεδονικών συλαλητηρίων απόστρατου αντιστρατήγου Φράγκου Φραγκούλη. Είναι επίσης γεγονός ότι ο υπό διάνοιξη δρόμος παρέχει σύντομη πρόσβαση στο Ηρώο από την πλευρά της Δυτικής Μακεδονίας και κατ’ επέκταση όλης της Βόρειας Ελλάδας. Άραγε το κίνητρο είναι η μαζικοποίηση των τελετών της 29^ης Αυγούστου, ως πρώτο βήμα ενός «τουρισμού εθνικοφροσύνης» ; Η Δεξιά θέλει να πάρει πίσω τον Γράμμο ;

    Μην αμφιβάλλετε πάντως ότι σύντομα θα εφευρεθούν και νέες, βελτιωμένες εκδοχές «εθνικών λόγων» για την παρανομία. Η εξέλιξη κυριολεκτικά της τελευταίας στιγμής ακούει στο όνομα «Γκιστόβα». Πρόκειται για μια αλπική λίμνη, στη μεθοριακή γραμμή Ελλάδας – Αλβανίας, την οποία, σύμφωνα με χθεσινό (14/10) δημοσίευμα του ιστοτόπου Militaire, «μας την έχουν αρπάξει οι Αλβανοί». Το ωραίο (ή μήπως τραγικό ;) είναι ότι «τσίμπησε» και ο ΣΥΡΙΖΑ, 14 βουλευτές του οποίου κατέθεσαν σήμερα σχετική ερώτηση με βάση το δημοσίευμα. Βεβαίως η Γκιστόβα βρίσκεται αρκετά μακριά από τα διοικητικά όρια της Ηπείρου, κοντά στη Γράμμουστα, και το σενάριο εμφανίζει κενά. Και σε κάθε περίπτωση, όταν δύο γείτονες, και μάλιστα σύμμαχες, χώρες αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα, προχωρούν σε συμφωνία ακριβούς οριοθέτησης των συνόρων τους και, σε περίπτωση διαφωνίας, πάνε σε Διεθνές Δικαστήριο.  

    Γι΄αυτό και τα πιο κρίσιμα ερωτήματα δεν αφορούν ούτε τις, πολλαπλών κατά κανόνα στοχεύσεων, εξυπηρετήσεις του Περιφερειάρχη Ηπείρου ούτε τη σχέση του με τη νομιμότητα και το δημόσιο συμφέρον. Αλλά τις ευθύνες του κ. Δένδια, ο οποίος είτε εγκρίνει και συμμετέχει σε μια παράνομη επέμβαση είτε ανέχεται τις δραστηριότητες ενός κυκλώματος, που χρησιμοποιεί τα μηχανήματα του στρατού.

 

Θα τελειώσω με κάποιες σκέψεις για τον συντονισμό των αντιδράσεων. Την Κυριακή 13/10 βρέθηκα στην Αετομηλίτσα για μια συγκέντρωση διαμαρτυρίας. Ήταν δύο οι ομάδες με μαζική παρουσία, μία από μέλη ορειβατικών συλλόγων και μία του ΚΚΕ. Όταν πλησίασε η δεύτερη, η πρώτη διαλύθηκε και αποχώρησε - και η αίσθησή μου είναι όχι μόνο επειδή έπρεπε να ανέβουν το βουνό. Θεωρώ ότι η ανάγκη να συναντηθούν οι διαφορετικοί κόσμοι είναι μεγάλη.