Όχι πιά στ' όνομά μας

   Η πολιτική μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ εκτός του χώρου της Ριζοσπαστικής Αριστεράς κατά τη διάρκεια της ανάληψης και άσκησης της κυβερνητικής εξουσίας είναι μια σταδιακή διαδικασία με πολλούς ενδιάμεσους σταθμούς και ασφαλώς όχι χωρίς αντιστάσεις. Ωστόσο η ψήφιση του Μνημονίου 3 από μια Κυβέρνηση, η οποία διεκδίκησε τον χαρακτηρισμό «πρώτη φορά Αριστερά», αποτελεί σημείο καμπής και τομής για τη διάψευση αυτού του χαρακτηρισμού.

 

  Μια κυβέρνηση, που υλοποιεί τον στραγγαλισμό των εισοδημάτων και της διαπραγματευτικής δύναμης της εργατικής τάξης και της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας, τις ιδιωτικοποιήσεις και την υποχώρηση του κοινωνικού κράτους, την εκποίηση του φυσικού πλούτου και την εμπορευματοποίηση του περιβάλλοντος, τη συνέχιση δηλαδή των μνημονιακών πολιτικών, είναι, αντικειμενικά και ανεξάρτητα από τη ρητορική της αλλά ακόμα και από τις προθέσεις ορισμένων μελών της, μια κυβέρνηση στην υπηρεσία του κεφαλαίου.

  Αυτή η μείζων πολιτική στροφή έχει συνοδευτεί από την παραβίαση της δημοκρατικής λειτουργίας του κόμματος και από τον σχεδιασμό και την εξαγγελία αποφάσεων από ένα στενό επιτελείο ερήμην των αρμόδιων κομματικών οργάνων και των Οργανώσεων. Επιλέγοντας η ηγετική ομάδα του κόμματος τις αιφνιδιαστικές εκλογές ως μέσο «νομιμοποίησης», ακυρώνει ακόμη και τις συνεδριακές διαδικασίες (Έκτακτο Συνέδριο αντί Διαρκούς), τις οποίες υποτίθεται ότι η ίδια πρότεινε. Από την άποψη αυτή η άλλη μεγάλη ακύρωση αφορά στον χαρακτηρισμό «ΣΥΡΙΖΑ των μελών». Επισημαίνουμε ακόμη ότι το ίδιο τραυματικό έλλειμμα δημοκρατικής κομματικής λειτουργίας παρατηρείται και στα Γιάννενα.

  Επειδή παραμένουμε πιστοί στις αρχές, τις συνεδριακές θέσεις, το πρόγραμμα και την αγωνιστική διαδρομή του ΣΥΡΙΖΑ, αρνούμαστε να υποστηρίξουμε τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ στη μνημονιακή του μετάλλαξη, στην οποία τον οδηγεί η ηγετική του ομάδα. Δηλώνουμε ότι αποχωρούμε από τις Οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ στο νομό Ιωαννίνων και εκφράζουμε την διαθεσιμότητά μας για την οργάνωση των κοινωνικών και πολιτικών αντιστάσεων απέναντι στις ταξικές πολιτικές των μνημονίων και τη δικαίωση του «ΟΧΙ» στο δημοψήφισμα.

Γιάννενα, 26 Αυγούστου 2015

1. Βαγγέλης Γαλάνης

2. Γιώργος Γιαννώρος, ΝΕ Ιωαννίνων

3. Νίκος Γκαϊντές

4. Πέτρος Γοδέβενος, ΝΕ Ιωαννίνων

5. Κώστας Δημητρίου

6. Άρης Ζαρίμπας

7. Λάζαρος Ζαχαράκης

8. Βασίλης Κίτσιος

9. Αλέκα Μαντζούτσου

10. Άλεξ Μπέγκα

11. Αποστόλης Μπιδέρης

12. Χρήστος Μπουκουβάλας

13. Καλλίνικος Νικολακόπουλος

14. Θάνος Οικονομίδης

15. Στέφανος Πανταζής

16. Γιάννης Παπαδημητρίου, Γραμματεία Τμ. Περιβάλλοντος ΚΕ

17. Μπάμπης Τουφίδης, Γραμματεία ΝΕ Ιωαννίνων

18. Γιώργος Φλώρος

19. Βάσω Φλώρου, Γραμματεία ΝΕ Ιωαννίνων

Αναζητώντας τις ιστορικές αναλογίες

 



Αφίσα της Ουγγρικής Δημοκρατίας
των σοβιέτ (1919)

        Οι δραματικές πολιτικές εξελίξεις του τελευταίου μήνα έχουν οδηγήσει σε μια εργώδη αναζήτηση ιστορικών αναλογιών. Και αν το κυρίαρχο δίλημμα της συζήτησης είναι η επιλογή μεταξύ «Μπρεστ - Λιτόφσκ» και «Βάρκιζας», δεν έχουν λείψει οι αναφορές στη σφαγή της Μήλου ακόμα και στο σύμφωνο Ρίμεντροπ – Μολότοφ – στο τελευταίο κατά τη γνώμη μου άστοχα, γιατί επρόκειτο για μια αμοιβαία επωφελή συμφωνία. Η δική μου προτίμηση, πάντα με την υπόμνηση ότι την ιστορία τη διαβάζει κανένας ανάλογα με την οπτική γωνία και τις προτεραιότητές του, είναι η σύγκριση με την Ουγγρική Δημοκρατία των συμβουλίων (σοβιέτ).

Στην ηττημένη Ουγγαρία του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου η συνειδητοποίηση του επικείμενου διαμελισμού της από τους νικητές των Βερσαλλιών, παρά τα 14 σημεία του Προέδρου Ουίλσον και τις διακηρύξεις για χάραξη συνόρων στη βάση της «αρχής των εθνοτήτων», προκάλεσε αναβρασμό, πτώση της κυβέρνησης και τον σχηματισμό στις 21 Μαρτίου 1919 μιάς νέας, Κομμουνιστών – Σοσιαλδημοκρατών, με κεντρική φιγούρα τον κομμουνιστή Μπέλα Κουν, αν και δεν ανέλαβε ο ίδιος την πρωθυπουργία αλλά το υπουργείο εξωτερικών. Η κυβέρνηση, γνωστή και ως Δημοκρατία των Συμβουλίων, και μέτρα κοινωνικοποίησης εργοστασίων και διανομής της γης πήρε και νόμισμα έκοψε και φόρους στον πληθυσμό δεν επέβαλε. Παρ’ όλα αυτά υπέκυψε στην στρατιωτική πίεση των γειτόνων της, κυρίως της Ρουμανίας, και άντεξε μόλις 139 μέρες μέχρι την κατάληψη της Βουδαπέστης.

Ο Μπέλα Κουν είχε επεξεργαστεί και plan A, την επίκληση των αρχών του Ουίλσον και τον καθησυχασμό των ηγετών της Ειρηνευτικής Συνδιάσκεψης του Παρισιού, οι οποίοι βεβαίως τον αγνόησαν πλήρως, αλλά και plan Β, την στρατιωτική εισβολή των Μπολσεβίκων από τα ανατολικά στη Ρουμανία, οι οποίοι όμως δεν κατάφεραν, κάτω από το βάρος των δικών τους προβλημάτων, να την υλοποιήσουν.  Η Ουγγαρία διαμελίστηκε με τη συνθήκη του Τριανόν, χάνοντας το 1/3 των καθαρά μαγυάρικων πληθυσμών της, ενώ ο Μπέλα Κουν κατέφυγε στη Σοβιετική Ένωση, δραστηριοποιήθηκε στην Κομιντέρν και εκτελέσθηκε το 1938 στη διάρκεια των σταλινικών εκκαθαρίσεων, αφού πρόλαβε να φιλοξενηθεί και ένα χρόνο στο Γκουλάγκ.

Ποια είναι στ’ αλήθεια η κληρονομιά της Δημοκρατίας των σοβιέτ ;

α) Από τη σκοπιά των ουγγρικών εθνικών συμφερόντων το αποτέλεσμα ήταν σαφώς δυσμενέστερο του αρχικού, κυρίως επειδή η απληστία των νέων γειτόνων και κυρίως του παλιότερου, της Ρουμανίας, υποδαυλισμένη από τη Γαλλία, προχώρησε πέραν της αρχικά προβλεπόμενης γραμμής ανακωχής και βεβαίως νομιμοποιήθηκε εύκολα στην Ειρηνευτική Συνδιάσκεψη του Παρισιού έναντι ενός διεθνώς στοχοποιημένου αντιπάλου. Στη συνέχεια η Γαλλία ενθάρρυνε τον σχηματισμό της «μικρής Αντάντ» (Τσεχοσλοβακία, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία), η Ουγγαρία προσχώρησε στο αναθεωρητικό στρατόπεδο του Χίτλερ, ο οποίος της επέστρεψε, και με το παραπάνω, τα κατοικούμενα από ουγγρικούς πληθυσμούς εδάφη, αλλά στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου  βρέθηκε ξανά στην πλευρά των ηττημένων και δεν μπόρεσε να επωφεληθεί ούτε από τη μερική διόρθωση των εθνολογικών αδικιών των Βερσαλλιών εντός του σοσιαλιστικού στρατοπέδου (όταν π.χ. ο Στάλιν επέστρεψε τη Δοβρουτσά στη Βουλγαρία). Οι πολυπληθείς ουγγρικές μειονότητες στις γειτονικές χώρες εξακολουθούν να είναι ένα μεγάλο πρόβλημα στην καρδιά της Κεντρικής Ευρώπης και όσοι πιστεύουν ότι το διεθνές πλαίσιο έχει αντιμετωπίσει οριστικά το πρόβλημα των δικαιωμάτων τους και της ομαλής συνύπαρξης, ας καταδεχτούν να ρίξουν μια ματιά στα επεισόδια στη διάρκεια των διεθνών ποδοσφαιρικών αγώνων.

β) Από τη σκοπιά των άμεσων πολιτικών εξελίξεων, μετά από την ήττα της σοβιετικής δημοκρατίας στην Ουγγαρία επικράτησε το ημιφασιστικό καθεστώς της αντιβασιλείας του Χόρτυ, που κυνήγησε απηνώς κομμουνιστές, σοσιαλδημοκράτες και Εβραίους ενώ αργότερα έπεσε στην αγκαλιά του Χίτλερ.

γ) Από τη σκοπιά βεβαίως της σοσιαλιστικής προοπτικής, η Δημοκρατία των Συμβουλίων χαρακτηρίστηκε από μεγάλη κινητοποίηση του λαού, προοδευτικά μέτρα (χωρισμός κράτους – εκκλησίας κλπ.) και δημιουργικότητα, λειτούργησε σαν υπόδειγμα για δεκαετίες και θα τολμούσα να πω ότι επηρέασε ακόμα και την ουγγρική επανάσταση του 1956.

Οι αναλογίες της ουγγρικής Δημοκρατίας των σοβιέτ με τη σημερινή ελληνική κατάσταση ανιχνεύονται, πάντα κατά τη γνώμη μου, όχι μόνο στο πολιτικό επίδικο και τα αποτελέσματα αλλά και στη διαδικασία (λ.χ. η διαρκής, συνεχιζόμενη ακόμα και σήμερα, επιδείνωση των όρων της «συμφωνίας» μετά από το δημοψήφισμα), κυρίως όμως σ’ αυτή τη ραγδαία εναλλαγή από την ασφυξία στην αγωνιστική ανάταση και από κει στην ήττα.

Προσωπικά, παρά τη συγκλονιστική κινητοποίηση του κόσμου των «από κάτω» στο δημοψήφισμα και τη μεγάλη πανευρωπαϊκή συμπαράσταση στο ελληνικό «Όχι», δυσκολεύομαι να διαβάσω το δημοψήφισμα και τη διαχείρισή του ως δύο διακριτές και αντίθετες μεταξύ τους διαδικασίες («νίκη του λαού» το πρώτο, «προδοσία η δεύτερη) και όχι ως μια ενιαία, που όχι μόνο έσφαλε στην εκτίμηση του διεθνούς συσχετισμού των δυνάμεων, κυρίως στο ζήτημα της τραπεζικής ρευστότητας, αλλά και τροποποίησε δυσμενέστατα τον εσωτερικό συσχετισμό σε βάρος των αριστερών ιδεών και της αριστερής πολιτικής στο σύνολό της. Το πιο απτό αποτέλεσμα είναι βεβαίως η πολιτική μετατόπιση της πλειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ και του Προέδρου του αλλά ας μη μας διαφεύγουν ούτε το δημόσιο λυντσάρισμα των διαφωνούντων στελεχών ούτε η, μερική έστω, νομιμοποίηση της Χρυσής Αυγής ως «αντιστασιακής» και «αντισυστημικής» δύναμης και του Ποταμιού ως «σοβαρής» ούτε κυρίως η υποχώρηση κρίσιμων αξόνων της ατζέντας της ριζοσπαστικής αριστεράς.

Είναι βεβαίως πρόωρη η πολιτική αποτίμηση αυτού του δραματικού μήνα Ιούλη και ασφαλώς ριψοκίνδυνη η αμφισβήτηση, «από τα αριστερά», του δημοψηφίσματος, στη μάχη του οποίου πολλοί και πολλές δώσαμε τον καλύτερο εαυτό μας. Οφείλουμε όμως, και στους εαυτούς μας και στους συντρόφους μας, τη μέγιστη δυνατή ειλικρίνεια και γενναιότητα.  

Ως κατακλείδα, ένας υποθετικός λόγος τρίτου είδους. Αν οι Μπολσεβίκοι είχαν εκπληρώσει την υπόσχεσή τους στον Μπέλα Κουν να επιτεθούν στη Ρουμανία, τα πράγματα ίσως να είχαν εξελιχθεί διαφορετικά. Γι’ αυτό η σωστή εκτίμηση συμμάχων και αντιπάλων έχει πάντα τη μεγαλύτερη σημασία.

 

Η αναστήλωση της γέφυρας της Πλάκας πρόκληση και ευκαιρία για τα Τζουμέρκα



Σκαρίφημα του Μ. Κορρέ για την παλιά ζημιά

στη γέφυρα (περιστροφή αξόνων κλπ.) λόγω

της ανατίναξης από τα ναζιστικά στρατεύματα



   Εκπροσωπώντας τον Σύλλογο Προστασίας Αράχθου, παρακολούθησα πρόσφατα την παρουσίαση των προμελετών του Πολυτεχνείου για την αναστήλωση της γέφυρας της Πλάκας όσο πιο πιστά στην αυθεντική της μορφή είναι δυνατό. Πρόκειται αναμφίβολα για μια σπουδαία συμβολή, καθώς στην εκπόνηση των μελετών ούτε λίγο ούτε πολύ ενεπλάκησαν, με επικεφαλής τον ακούραστο Μανώλη Κορρέ, 26 καθηγητές του Ιδρύματος και 40 άμεσοι συνεργάτες τους, πράγμα που από μόνο του αποτελεί γεγονός για τα δεδομένα της επιστημονικής συνεργασίας στη χώρα. Όπως ειπώθηκε κατά τη διάρκεια της παρουσίασης στην αίθουσα της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας, εύστοχα όσο και χαριτωμένα, τόσοι πολλοί πανεπιστημιακοί δεν είχαν εμπλακεί ούτε στην κατασκευή της γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου ! Υπογραμμίζω ακόμη την απόφαση του επιστημονικού προσωπικού του ΕΜΠ να μην εμπλακεί με έμμισθη σχέση στη διαδικασία της αναστήλωσης αλλά να βρίσκεται διαρκώς στη διάθεση αυτών που θα την αναλάβουν.

  Είναι νομίζω το ενδεικτικότερο παράδειγμα της φιλοτιμίας και της συγκίνησης, που προκάλεσε η κατάρρευση της γέφυρας. Στην ίδια εκδήλωση παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα πανελλαδικής δημοσκόπησης, σύμφωνα με την οποία ούτε λίγο ούτε πολύ ένας στους πέντε συμπατριώτες μας γνωρίζει αρκετές λεπτομέρειες για τη γέφυρα ενώ το ποσοστό υπέρ της αναστήλωσής της ανέρχεται στο 84 % (το υπόλοιπο 16 % κατανέμεται μεταξύ αυτών, που δεν θεωρούν την αναστήλωση πρώτη προτεραιότητα με τα σημερινά οικονομικά δεδομένα, και εκείνων, που πιστεύουν ότι το μνημείο πρέπει να παραμείνει καταστραμμένο για να θυμίζει την αδιαφορία του ελληνικού κράτους).

  Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι τα προβλήματα είναι λίγα. Και αν για το τεχνικό μέρος η εκδήλωση δημιούργησε βάσιμη αισιοδοξία, οφειλόμενη τόσο στα τεχνολογικά δεδομένα της εποχής μας και σε αντίστοιχα παραδείγματα από τη διεθνή εμπειρία (με πιο γνωστό ασφαλώς της γέφυρας του Μόσταρ στην Ερζεγοβίνη) όσο κυρίως στο αίσθημα εμπιστοσύνης, που εμπνέει το εύρος και η σοβαρότητα των μελετών, τα ζητήματα της ταχύτητας και της αξιοπιστίας της υλοποίησης εξακολουθούν να παραμένουν ζητούμενα. Η κινητοποίηση διαθέσιμων πόρων, η παράκαμψη γραφειοκρατικών εμποδίων και αδρανειών και η αξιοπιστία της διαχείρισης είναι ζητήματα ζωής και θανάτου για την διαφύλαξη και ενίσχυση αυτής της συγκίνησης, στην οποία προαναφέρθηκα.

  Θεωρώ ιδιαίτερα σημαντική την συμμετοχή του Συλλόγου Προστασίας Αράχθου, ύστερα από πρόταση και επιμονή του Υπουργού Πολιτισμού και παρά την αρχική αρνητική αντίδραση του Περιφερειάρχη Ηπείρου, στο διαχειριστικό σχήμα της προγραμματικής σύμβασης. Όχι μόνο επειδή εκπροσωπεί ένα ενεργό και μάχιμο κομμάτι της τοπικής κοινωνίας αλλά κυρίως επειδή υπενθυμίζει αξίες όπως η διαφάνεια, ο λαϊκός έλεγχος και η συμμετοχή.

  Για μας η γέφυρα της Πλάκας δεν είναι μόνο ο τόπος των παιδικών μας αναμνήσεων ή ένα σπουδαίο μνημείο της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Είναι ταυτόχρονα το σύμβολο ενός σκληρού αλλά τελικά νικηφόρου δεκάχρονου αγώνα, που δώσαμε και για τη σωτηρία και της γέφυρας και του πολιτιστικού τοπίου της Πλάκας αλλά και του ίδιου του Αράχθου από τα καταστροφικό μεγάλο υδροηλεκτρικό φράγμα του Αγίου Νικολάου. Η συμβολική αξία του γεφυριού μας ατσάλωσε σ’ αυτή τη μεγάλη μάχη, εκεί μαζευτήκαμε 1.500 άνθρωποι το καλοκαίρι του 2006 και συνεχίσαμε να μαζευόμαστε τα επόμενα χρόνια τα Φώτα ξορκίζοντας τους καλικάντζαρους των εταιριών.

  Γι’ αυτό και όλα τα επόμενα χρόνια δεν σιωπήσαμε μπροστά στην συνειδητή εγκατάλειψη της συντήρησης από τους «αρμόδιους», υπηρεσίες και πολιτικά πρόσωπα, γι’ αυτό και δεν «μασήσαμε τα λόγια μας» στον καταλογισμό των ευθυνών της κατάρρευσης. Για τον ίδιο λόγο όμως είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε το κομμάτι της ευθύνης, που μας αναλογεί, για την υπέρβαση των εμποδίων, τον συντονισμό της προσπάθειας και την κινητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού.

  Η διαδικασία της αναστήλωσης είναι μια μεγάλη πρόκληση, τεχνική, οικονομική, διοικητική αλλά και νοοτροπίας όχι μόνο για το κράτος αλλά και για την περιοχή των Τζουμέρκων, τους κατοίκους, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους επαγγελματίες. Επιβάλλεται να σηματοδοτήσει μια ευρύτερη διαδικασία ανασύνταξης δυνάμεων, συλλογικής συνεργασίας και σοβαρότητας, που μπορεί να αλλάξει ριζικά προς το καλύτερο την εικόνα της ορεινής ιδιαίτερης πατρίδας μας.

  Η ορμητική είσοδος της Πλάκας στην επικαιρότητα δημιουργεί κατ’ αρχήν μια μεγάλη τουριστική ευκαιρία. Ας αναλογιστούμε μόνο πόσο από αυτό το 21 % του ελληνικού λαού οφείλει την καλή γνώση της γέφυρας της Πλάκας στην κινητοποίηση ενάντια στο φράγμα του Αγίου Νικολάου, πόσες εκδρομές την συμπεριέλαβαν στο πρόγραμμά τους, πόσα σχολεία την επισκέφθηκαν, πόσοι άνθρωποι ενδιαφέρθηκαν για την ιστορία της.

  Η περιπέτεια της αναστήλωσης μπορεί να δημιουργήσει νέες ομάδες ενδιαφερόμενων επισκεπτών, τη φορά αυτή και στο εξωτερικό. Η προσέλκυση των Πολυτεχνείων όλου του κόσμου αλλά και απλών ανθρώπων γίνεται ξαφνικά πιο εύκολη και, συνδυασμένη ασφαλώς με το απαράμιλλο τοπίο της χαράδρας του Αράχθου και των παραποτάμων του, τον μνημειακό πλούτο, την παράδοση και την ιστορική παρακαταθήκη της περιοχής, μπορεί να σηματοδοτήσει τη γέννηση ενός τουριστικού ρεύματος και μάλιστα σε μια εποχή, που και η Ήπειρος και τα Τζουμέρκα δείχνουν να υστερούν σε σχέση με τους πανελλαδικούς δείκτες αύξησης.

  Ας μη μας διαφεύγει ακόμη η δειλή προς το παρόν ενεργοποίηση κινήσεων «Τουρισμού Αλληλεγγύης» προς την Ελλάδα με αφορμή την ασφυξία εκ μέρους των διεθνών δανειστών. Ο όρος σημαίνει την ηθική παρότρυνση για ταξίδια με σκοπό την οικονομική ενίσχυση μιας χώρας, ιδιαίτερα των περιοχών εκείνων που δεν περιλαμβάνονται στα πακέτα των μεγάλων τουριστικών γραφείων, αλλά και για την επικοινωνία και γνωριμία των λαών σε θέματα πολιτισμού, περιβάλλοντος ακόμη και εκπαίδευσης.

  Τα Τζουμέρκα και οι άνθρωποί τους οφείλουμε να ανταποκριθούμε σε μια πρόκληση, που βρίσκεται μπροστά μας. Όχι για να αναπαράγουμε ανταγωνισμούς και να κυνηγήσουμε «αρπαχτές» αλλά για να πάρουμε πρωτοβουλίες, να δημιουργήσουμε σχήματα συνεννόησης και συνεργασίας, να «αναστηλώσουμε» όχι μόνο τη γέφυρα της Πλάκας αλλά ολόκληρη την περιοχή μας.

 

Venceremos ! Mε αφορμή τις Ισπανικές αυτοδιοικητικές εκλογές

     Είναι σίγουρο ότι οι Ισπανικές Περιφερειακές και Δημοτικές εκλογές θα συζητηθούν πολύ σε όλη την Ευρώπη. Και για την ελπιδοφόρα αλλαγή του πολιτικού σκηνικού και για την αποτυχία, σε μεγάλο βαθμό, του συστήματος να προωθήσει έγκαιρα την ισπανική εκδοχή του «Ποταμιού» αλλά ακόμη και για την περίπλοκη σχέση αριστεράς και αυτονομισμού, που, όπως και στη Σκωτία, δείχνει να παράγει πολιτικά αποτελέσματα (κατά την άποψη του υπογράφοντος η άνεση των Podemos να αναγνωρίσουν ότι το μέλλον της Καταλωνίας είναι πάνω απ’ όλα υπόθεση των ίδιων των Καταλανών πολιτών ευνοεί αυτή τη συνάντηση, σε αντίθεση με τις δυσκολίες της «εθνικής» αφήγησης της Ενωμένης Αριστεράς, η οποία ούτως ή άλλως απέτυχε σ’ αυτές τις εκλογές).

     Η σύντομη ωστόσο παρέμβασή μου αφορά ένα δευτερεύον για τους περισσότερους ζήτημα, τη σχέση Αριστεράς και αισθητικής. Ας προσέξουμε λίγο την προεκλογική αφίσα της αριστερής νέας Δημάρχου της Μαδρίτης Μανουέλα Καρμένα: Λιτή και υπαινικτική, χρησιμοποιεί κόμικ αντί για τη φωτογραφία της υποψήφιας Δημάρχου, τη ζυγαριά της δικαιοσύνης, που παραπέμπει στο νομικό της παρελθόν αλλά κυρίως στο αίτημα της κοινωνικής δικαιοσύνης ενώ η οικολογική διάσταση περιέχεται στο σύμβολο της πόλης της Μαδρίτης (μια αρκούδα δίπλα σ’ ένα δέντρο). Ακόμα πιο καινοτόμα είναι η αντικατάσταση του κεντρικού συνθήματος από ένα επιφώνημα («¡Ay Carmena!»), το οποίο όμως παραπέμπει στον τίτλο του πασίγνωστου αντιφασιστικού τραγουδιού του ισπανικού εμφυλίου «¡Ay Carmela».

     Θεωρώ ότι η καταξίωση της ευρηματικότητας και η εγκατάλειψη της σοβαροφάνειας εξακολουθούν να είναι ζητούμενα στην πολιτική επικοινωνία της Αριστεράς. Για να ευλογήσω ωστόσο και τα (τοπικά) μας γένεια, θα θυμίσω στους αναγνώστες ότι το, πανευρωπαϊκής πλέον εμβέλειας, σύνθημα «ΣΥΡΙΖΑ–PODEMOS–VENCEREMOS» γεννήθηκε στα Γιάννενα στις 17 Νοέμβρη 2014, κατά την πορεία της επετείου του Πολυτεχνείου!
 

Ένα αμφίβολο στοίχημα για τα Γιάννενα

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΕΥΡΩΠΗΣ 2021

Την Τετάρτη 8 Απριλίου το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης θα συζητήσει την πρόταση διεκδίκησης από τα Γιάννενα της διοργάνωσης της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης» για το έτος 2021. Καθώς οι περισσότεροι έχουν μάλλον θολή εικόνα, περί τίνος ακριβώς πρόκειται, είναι χρήσιμο να επιχειρήσουμε μια συνοπτική παρουσίαση της ιστορίας και της φυσιογνωμίας του θεσμού αλλά και των δεδομένων και των προβλημάτων ενός ιδιαίτερα φιλόδοξου για τα Γιάννενα στόχου.

Kαι όμως τον Ηπειρωτικό Αγώνα τον διαβάζουν και

στη Ρίγα ! Με την κ. Άννα Μούχκα, Υπεύθυνη Τύπου

της «Ρίγα Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2014»

Ο θεσμός ξεκίνησε, με το όνομα «Ευρωπαϊκή πολιτιστική πόλη», ως μια πρωτοβουλία της ελληνίδας Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη με τη στήριξη του γάλλου ομολόγου της Ζακ Λαγκ, με στόχο να αναδειχτεί η συμβολή των πόλεων στον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Με πρώτη την Αθήνα το 1985 διάφορες πόλεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέλαβαν να διοργανώσουν ένα ετήσιο κύκλο εκδηλώσεων, εξασφαλίζοντας και κάποια χρηματοδότηση, ενώ από το 1999 η διοργάνωση μετονομάστηκε σε «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης». Αρχικά η φιλοξενούσα πόλη ήταν μία κάθε χρόνο, από το παραπάνω όμως σημείο καμπής ο αριθμός τους αυξήθηκε σε δύο και ορίστηκε μια συγκεκριμένη χρονική σειρά μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών προκειμένου να αποτραπεί ο σκληρός ανταγωνισμός για την ανάληψη της διοργάνωσης, ο οποίος βεβαίως έκτοτε μεταφέρθηκε στο εσωτερικό της κάθε χώρας.

Το 2021 έρχεται, μαζί με τη Ρουμανία, ξανά η σειρά της Ελλάδας (έχουν στο μεταξύ μεσολαβήσει η διοργάνωση της Θεσσαλονίκης το 1997 και της Πάτρας το 2006) και ήδη ούτε λίγο ούτε πολύ 14 δημοτικά συμβούλια εξετάζουν ή προωθούν την υποψηφιότητα της πόλης τους, η προθεσμία για την υποβολή της οποίας λήγει τον προσεχή Οκτώβριο. Ορισμένα μάλιστα έχουν προχωρήσει σε θορυβώδη σύσταση «Επιτροπών Διεκδίκησης», με πιο χαρακτηριστική την περίπτωση της Τρίπολης, όπου συμμετέχουν ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Κώστας Γαβράς και άλλοι. Ο προκριματικός γύρος για τις 3 επικρατέστερες υποψηφιότητες και στη συνέχεια η τελική επιλογή της πολιτιστικής πρωτεύουσας, συνοδευόμενη από το βραβείο «Μελίνας Μερκούρη» ύψους 1.500.000 €, θα γίνει από διεθνή επιτροπή μέσα στο 2016.

Ο διακηρυγμένος στόχος του θεσμού ήταν η ανάδειξη των κοινών πτυχών αλλά και της ποικιλομορφίας των ευρωπαϊκών πολιτισμών, η προσέγγιση των ευρωπαϊκών λαών και η κατανόηση των διαφορετικών ταυτοτήτων, η πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας πολιτιστικές εκδηλώσεις για το ευρύτερο δυνατό ακροατήριο, η αύξηση της συμμετοχής και της συνειδητοποίησης των πολιτών, παράλληλα φυσικά με την προσέλκυση επισκεπτών και την τόνωση της τουριστικής κίνησης.

Πολύ γρήγορα όμως ο κύριος στόχος έγινε πιο οικονομικός και παράλληλα πιο στρατηγικός, συνδέθηκε με τις στρατηγικές ανταγωνισμού των πόλεων για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, με την προώθηση της διεθνούς αναγνωρισιμότητας και της «μοναδικότητας» της διοργανώτριας πόλης, με την καθιέρωσή της ως πολιτιστικού κέντρου όχι μόνο για τη χρονιά της διοργάνωσης αλλά και στη συνέχεια και με στοιχήματα μεγάλων αρχιτεκτονικών και πολεοδομικών παρεμβάσεων για τον «ελκυστικό» μετασχηματισμό του αστικού τοπίου φιλοξενίας. Σ’ αυτό το στόχο εντάχθηκε η κατασκευή νέων, εμβληματικών πολιτιστικών υποδομών, η λειτουργία των κατάλληλων διοικητικών δομών και η συνεχής ανάληψη «μεγάλων γεγονότων» (mega events). Με δυο λόγια ο διαρκώς αυξανόμενος ανταγωνισμός των υποψηφιοτήτων οφείλεται στην ιδέα ότι οι διοργανώσεις μεγάλης κλίμακας, πολιτιστικές και όχι μόνο, είναι κινητήρια δύναμη για την προσέλκυση επενδυτών και την οικονομική ανάπτυξη των πόλεων.

Διεθνή παραδείγματα

Υπό την παραπάνω οπτική δύο από τα πιο πετυχημένα παραδείγματα ήταν η Γλασκώβη της Σκωτίας το 1990 και η Λιλ της Βόρειας Γαλλίας, το 2004, δύο πρώην βιομηχανικές πόλεις σε πλήρη παρακμή, που κατάφεραν με εφαλτήριο το θεσμό να μπουν στον πανευρωπαϊκό πολιτιστικό χάρτη και να συνεχίσουν το μετασχηματισμό τους σε πολιτιστικά -και ασφαλώς τουριστικά ..- κέντρα. Από την άλλη πλευρά το Λίβερπουλ, που είχε ήδη μια ισχυρή πολιτιστική ταυτότητα (ελέω Μπητλς και όχι μόνο), μέτρησε το 2008 10 εκατομμύρια επισκέπτες.

Ο υπογράφων αυτό το κείμενο είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει κάπως πιο συστηματικά ορισμένες από τις διοργανώσεις των τριών τελευταίων χρόνων, του σλοβενικού Μάριμπορ το 2012, της Μασσαλίας το 2013 και της πρωτεύουσας της Λεττονίας Ρίγα το 2014. Ελπίζει μάλιστα να τα καταφέρει να επισκεφθεί και μία από τις διοργανώτριες πόλεις του 2015, είτε τη Μονς του γαλλόφωνου Βελγίου είτε το Πίλσεν της Τσεχίας.

Η πιο εντυπωσιακή διοργάνωση ήταν αναμφίβολα της Μασσαλίας, που με κεντρικό μοτίβο το σύνθημα «μοιραζόμαστε το νότο», έδωσε έμφαση και στο μεσογειακό της χαρακτήρα και στη μεγάλη αφομοιωτική της παράδοση ως «προσφυγομάννας» πόλης, που έχει συνδυάσει με μεγάλη επιτυχία τη λεγόμενη υψηλή κουλτούρα με τις λαϊκές, ιδιαίτερα στη μουσική (π.χ. το μαρσεγιέζικο χιπ-χοπ και ραπ με δάνεια και από την αλγερίνικη μουσική). Η «Μασσαλία 2013» παρουσίασε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα με 400 πολιτιστικές εκδηλώσεις πρώτης γραμμής και πολλές μικρότερες σε όλη την περιοχή της Προβηγκίας γύρω από τις ιδέες του ταξιδιού, των ανακαλύψεων και των εξερευνήσεων αλλά ταυτόχρονα της πολυπολιτισμικότητας, της συνεργασίας και της ανοχής. Εξίσου σημαντικά όμως συνδέθηκε με τη δημιουργία δώδεκα (!) νέων μεγάλων πολιτιστικών υποδομών στην περιοχή, με προγράμματα αστικής ανάπλασης και με πολεοδομικές παρεμβάσεις μεγάλης κλίμακας στο παράκτιο μέτωπό της. Για να έχουμε μια μικρή εικόνα των οικονομικών μεγεθών, ας λάβουμε υπόψη ότι ο προϋπολογισμός των υποδομών ήταν 800 εκατομμύρια ευρώ και των εκδηλώσεων 90 εκατομμύρια. Από αυτά τα τελευταία 90, τα 2/3 συνεισέφερε η Αυτοδιοίκηση πρώτου και δεύτερου βαθμού, το 1/6 η γαλλική κυβέρνηση και το άλλο 1/6 ιδιώτες χορηγοί.

Οι άλλες δύο διοργανώσεις, με χαμηλότερα οπωσδήποτε οικονομικά μεγέθη αλλά και με ευρεία χρήση εθελοντών, προσανατολίστηκαν στα δικά τους ιστορικά και γεωγραφικά δεδομένα. Η Ρίγα, έχοντας τη λάμψη της πιο κοσμοπολίτικης πόλης των βαλτικών χωρών και μια εκπληκτική αρχιτεκτονική κληρονομιά όχι μόνο παλιότερη αλλά και του 20ου αιώνα, λ.χ. διατηρώντας τα περισσότερα art nouveau κτίρια στην Ευρώπη, παρουσίασε ένα φιλόδοξο πρόγραμμα, από το οποίο προσωπικά ξεχωρίζω το παγκόσμιο χορωδιακό φεστιβάλ, τον θεματικό κύκλο για το κεχριμπάρι και την οπωσδήποτε δύσκολη, ιδιαίτερα με τις σημερινές διεθνείς εντάσεις και την όχι πάντα ισότιμη αντιμετώπιση της ρωσικής μειονότητας, προσπάθεια διαχείρισης του κομμουνιστικού παρελθόντος με επίκεντρο την αξιοποίηση του πρώην κτιρίου της KGB.

Από την πλευρά του το Μάριμπορ, ιστορικά στο μεταίχμιο του σλαβικού και του γερμανικού κόσμου, ανέδειξε το ρόλο του ως ένα σύγχρονο σταυροδρόμι και έδωσε έμφαση στη σχέση με τη φύση και στα οικολογικά ζητήματα. Μη όντας ωστόσο από πριν ένας σημαντικός ευρωπαϊκός πολιτιστικός προορισμός, δεν κατάφερε να συνδυάσει τη διοργάνωση με μια αποτελεσματική διεθνή προώθηση. Και εδώ δεν έλειψε η θεματολογία για τους γιουγκοσλαβικούς πολέμους και εθνικισμούς και για τα παραδείγματα αντίστασης, με πιο συγκινητική την εκδήλωση για την καταστραμμένη βιβλιοθήκη του Σαράγιεβο.

Ασφαλώς σε καμία από όλες τις προηγούμενες διοργανώσεις δεν έλειψαν οι αντιπαραθέσεις για το περιεχόμενο του προγράμματος ή για αστοχίες στα οικονομικά δεδομένα, η ενδελεχής εξέταση των οποίων θα προϋπέθετε την ανάθεση διδακτορικών διατριβών. Ίσως όμως η πιο συγκρίσιμη με τα σημερινά ελληνικά δεδομένα εμπειρία να είναι αυτή της διοργάνωσης του Γκιμαράες το 2012, η οποία συνέπεσε με τη διαχείριση της οικονομικής κρίσης και την επιβολή μέτρων λιτότητας στον πορτογαλικό λαό. Πέραν της περιορισμένης εμβέλειας, η περικοπή του προϋπολογισμού και η εγκατάλειψη των περισσότερων επενδυτικών σχεδίων για την «πράσινη» πολεοδομική ανάπλαση της περιοχής ψαλίδισε τις αρχικές προσδοκίες και δημιούργησε αισθήματα ματαίωσης στους κατοίκους της.

Η ελληνική εμπειρία

Αφήνοντας κατά μέρος την πειραματική εφαρμογή της Αθήνας, οι δύο επόμενες ελληνικές υποψηφιότητες, παρά την πραγματοποίησή τους σε εποχές που «λεφτά υπήρχαν», δίνουν μια εικόνα, ολικής ή μερικής, αποτυχίας.

Η «Θεσσαλονίκη 1997» προβλήθηκε για πρώτη φορά ως αίτημα την εποχή των εθνικιστικών συλαλητηρίων, γεγονός που σφράγισε από την αρχή ορισμένες βασικές της επιλογές (προβολή του «εκπολιτιστικού» ρόλου του Ελληνισμού στα Βαλκάνια, ανάδειξη του Αγίου Όρους κλπ.). Στην πράξη αποτέλεσε ένα μεγάλο οικονομικό σκάνδαλο, που μόλις πρόσφατα έγινε δυνατό να εκκαθαριστεί, ένα όργιο πελατειακών δοσοληψιών με το χρήμα του ελληνικού Δημοσίου, το οποίο ανέλαβε εξ ολοκλήρου το κόστος της διοργάνωσης, προϋπολογισμένο στα 147 εκ. ευρώ και υλοποιημένο στα 220 !  Δεν είναι ασφαλώς τυχαίο ότι ο Οργανισμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας φερόταν να απασχολεί 20 εργαζόμενους για αρκετά χρόνια μετά από τη λήξη της διοργάνωσης, ότι παραστατικά και νόμιμες διαδικασίες θεωρήθηκαν πολυτέλεια, ότι ακόμη και αυτή η αποστολή και εξέταση των φακέλων από τις εισαγγελικές αρχές έγιναν μετά από την παραγραφή των αδικημάτων.

Για αυτή καθαυτή την υλοποίηση του προγράμματος περιορίζομαι να παραθέσω αποσπάσματα από τον πρόλογο του πολύ αποκαλυπτικού βιβλίου του Ροδόλφου Μασλία «η πολιτιστική από μέσα» - εκδ. Ιανός, 1998 : «Μόνο η διάγνωση των αιτίων για την απώλεια αυτής της μεγάλης ευκαιρίας μπορεί να δημιουργήσει ελπίδες ότι θα αποφευχθούν τέτοια λάθη στο μέλλον. Λάθη νοοτροπίας, λάθη σχεδιασμού. Εσκεμμένες παραλείψεις, λαθεμένες επιλογές προσώπων (πλην όμως παρόντων στις περισσότερες μέχρι τώρα πολιτιστικές διοργανώσεις), περιττή έπαρση και έλλειψη στοιχειώδους προγραμματισμού..». Και παρά την φιλοξενία πολλών και σημαντικών εκδηλώσεων, το αποτύπωμα στην πολιτιστική παραγωγή της πόλης και στο μελλοντικό της ρόλο ήταν τελικά ελάχιστο.

Ούτε η «Πάτρα 2006» όμως, παρά τη μεγάλη εμπειρία της πόλης στη διοργάνωση του καρναβαλιού, φαίνεται να κατάφερε να δημιουργήσει ένα θετικό υπόδειγμα.  Αν και δεν στιγματίστηκε από το μεγάλο σκάνδαλο, οι αργοπορίες στην κατάρτιση του προϋπολογισμού και οι συγκρούσεις στο εσωτερικό του οργανωτικού σχήματος, που πήραν μεγάλη δημοσιότητα, δημιούργησαν αρνητικές εντυπώσεις στην τοπική κοινή γνώμη, η οποία στις σχετικές δημοσκοπήσεις μετά από τη λήξη της διοργάνωσης δήλωσε απογοητευμένη από το εγχείρημα. Η διοργάνωση δεν αφορούσε κατασκευή νέων χώρων αλλά μόνο επισκευές και ορισμένες αναπαλαιώσεις ιστορικών κτιρίων ενώ αρκετά από τα έργα δεν έγινε δυνατό να υλοποιηθούν. Σε γενικές γραμμές η εμβέλεια της διοργάνωσης εκτός Πάτρας και οι υποθήκες, που ενέγραψε, ήταν μάλλον ασήμαντες.

Ποιες δυνατότητες για τα Γιάννενα ;

Είναι εύλογο αυτό το παρελθόν να δημιουργεί σκεπτικισμό για τη σκοπιμότητα διεκδίκησης και ανάληψης μιας τέτοιας κλίμακας διοργάνωσης. Έχοντας υπόψη και τα προβλήματα του «Γκιμαράες 2012», το πρώτο μεγάλο ερώτημα αφορά τις οικονομικές δυνατότητες της πόλης ύστερα από μια πενταετία εφαρμογής μνημονιακών πολιτικών αλλά και με μικρό συγκριτικά πληθυσμό αναφοράς. Καλό είναι να συνειδητοποιήσουμε από την αρχή ότι διοργάνωση φιλόδοξη και παράλληλα φτηνή δεν είναι εφικτή.

Εξίσου κρίσιμος είναι ο προβληματισμός για τη σημερινή πολιτιστική παραγωγή και εμβέλεια των Ιωαννίνων, για τον περιορισμένο ρόλο τους στον πολιτιστικό χάρτη, τον ελληνικό εννοείται όχι τον .. ευρωπαϊκό, για την απουσία παράδοσης σε μεγάλες πολιτιστικές διοργανώσεις, για την ένδεια μακροπρόθεσμων πολιτιστικών αλλά και πολεοδομικών στρατηγικών, για τη γενικότερη νοοτροπία των τοπικών ελίτ. Ας μη λησμονούμε ότι από τις προηγούμενες δημοτικές αρχές, άλλες διακρίθηκαν για τις κακές σχέσεις τους με τον πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά γενικά - η κατεδάφιση του Ξενία και η ματαίωση του δωρεάν προσφερόμενου φεστιβάλ τζαζ μουσικής είναι ενδεικτικά παραδείγματα - και άλλες για την υπονόμευση των οικολογικών ισορροπιών της Παμβώτιδας στο βωμό περιορισμένης εμβέλειας αθλητικών διοργανώσεων. Και όμως η βιωσιμότητα ορίζεται ως ένα από τα βασικά κριτήρια αξιολόγησης των υποψηφιοτήτων για την πολιτιστική πρωτεύουσα με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο.

Παρ’ όλα αυτά είμαι διστακτικός να απορρίψω την ιδέα της διεκδίκησης. Και επειδή γενικά αυτοί είναι οι όροι του παιγνιδιού, καθώς συνηθίζουμε στην Ελλάδα να βάζουμε το κάρο μπροστά από το άλογο, και επειδή και μόνη η διεκδίκηση είναι σε θέση να οδηγήσει σε συνειδητοποίηση αδυναμιών και σε ενεργοποίηση ανθρώπων και επειδή μπορεί να συμβάλει στην προώθηση παράλληλων στόχων. Η τακτική και διεθνής λειτουργία του αεροδρομίου είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Πολιτιστική πρωτεύουσα με το σημερινό αεροδρόμιο Ιωαννίνων ανταποκρίνεται βεβαίως στον χαρακτηρισμό «σύντομο ανέκδοτο».

Θα περιοριστώ λοιπόν σε ορισμένα αυτονόητα - ή μήπως όχι και τόσο ;

- Στη σοβαρότητα της προετοιμασίας αντί του επικοινωνιακού χειρισμού, στο εντατικό διάβασμα των φακέλων υποψηφιότητας και των εκθέσεων αξιολόγησης όλων των προηγουμένων διοργανώσεων

- Στην, επίπονη οπωσδήποτε, ανάδειξη τοπικών διοικητικών στελεχών αντί της ανάθεσης της προετοιμασίας σε «κεντρικούς» πολιτιστικούς μάνατζερ

- Στο άνοιγμα της συζήτησης, ώστε να μην περιορίζεται σε παρασκηνιακές κινήσεις - όπως οι επαφές με τον πρώην Υπουργό Πολιτισμού κ. Τασούλα - ή στην εμπλοκή υπηρεσιακών παραγόντων και πολιτικών προϊσταμένων, άντε και ορισμένων «προσωπικοτήτων», αλλά να κινητοποιεί τις υπαρκτές δημιουργικές δυνάμεις της πόλης

- Στον πανηπειρωτικό και, όσο αυτό είναι δυνατό, στο βαλκανικό προσανατολισμό της διεκδίκησης και στη δημιουργία σχημάτων με τη συμμετοχή όλων των πόλεων της Ηπείρου αλλά και της Δυτικής Μακεδονίας, των Ιονίων και της Αλβανίας

- Και πάνω απ’ όλα στο στοχασμό για το παρελθόν και την αυριανή εικόνα αυτής της πόλης.

Τα πολυεθνικά Γιάννενα του παρελθόντος έχουν αφήσει ένα έντονο πολιτιστικό αποτύπωμα στο χώρο των Δυτικών Βαλκανίων. Πρόκειται για ένα μεγάλο κεφάλαιο, την αξία του οποίου εν πολλοίς δεν έχουν συνειδητοποιήσει οι σημερινοί τους κάτοικοι, ικανό να αποτελέσει τη βάση μιας σύγχρονης ταυτότητας, συμβατής με τους στόχους της συνύπαρξης, της κατανόησης και της ανοχής, που ορίζει το πλαίσιο της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας». Ο φυσικός πλούτος της περιοχής από την άλλη, εφόσον βεβαίως οι πολιτικές ηγεσίες τον διαχειριστούν με πρακτικές βιωσιμότητας, μακριά από τις «αρπαχτές» και την εμπορευματοποίηση, είναι σε θέση να υποστηρίξει ένα σχέδιο σύνδεσης «Φύσης – Πολιτισμού» και μια καλύτερη καθημερινή λειτουργία για την πόλη και τους κατοίκους της.

Απομένει βεβαίως να δούμε, εάν μια «Πολιτιστική Πρωτεύουσα» είναι σε θέση να μας κάνει σοφότερους.

Γιάννης Παπαδημητρίου

Δικηγόρος

πρ. Περιφερειακός Σύμβουλος Ηπείρου

κάτοχος του βραβείου Απντί Ιπεκτσί

Πρώτη δημοσίευση:          Ηπειρωτικός αγώνας,

 http://www.agon.gr/news/168/ARTICLE/29342/2015-04-07.html

και http://www.agon.gr/news/168/ARTICLE/29352/2015-04-08.html

.

Με αφορμή την υπόθεση Γιακουμάκη

Από τις διάσπαρτες αναρτήσεις μου στο facebook συγκεντρώνω όσα αφορούν ειδικά την υπόθεση του Βαγγέλη Γιακουμάκη.

 

22 Φεβρουαρίου

Η Ελλάδα της ντροπής εξακολουθεί να είναι πανταχού παρούσα ... Ας αφήσουμε κατά μέρος τις κούφιες "περηφάνειες" και ας αντιμετωπίσουμε κατάματα το ρατσισμό, τον σεξισμό, τον χουλιγκανισμό και όλες τις αναπηρίες της ελληνικής κοινωνίας ! (με παράθεση συνδέσμου για τα βασανιστήρια σε βάρος του Βαγγέλη)

16 Μαρτίου

Στις 22 Φεβρουαρίου, την επόμενη της τοπικής εθνικής εορτής των Ιωαννίνων και με τις πρώτες, πλην έγκυρες, πληροφορίες για το νεαρό σπουδαστή της Γαλακτοκομικής έγραψα " Η Ελλάδα της ντροπής …. (βλ. παραπάνω)". Ορισμένοι φίλοι μου είπαν τότε ότι βιάστηκα να υιοθετήσω φήμες .... Δεν έχω να αλλάξω ούτε μία λέξη!

18 Μαρτίου

Και επειδή μου αρέσει να θέτω τα πράγματα κάπως ωμά, φαίνεται πως ο Βαγγέλης βρήκε το μοναδικό, αποτελεσματικό όσο και τραγικό, τρόπο να τιμωρήσει τους βασανιστές του (παρόλο που ο περίγυρος της ανοχής, όπως πάντα, θα κλαίει και θα οδύρεται ενάντια στο bullying).

19 Μαρτίου

Η υπόθεση Γιακουμάκη εξακολουθεί να είναι αποκαλυπτική για τον σχηματισμό των συλλογικών νοοτροπιών.

Στα Χανιά, η ιστοσελίδα zarpa news ρίχνει όλη την ευθύνη στις αρχές των Ιωαννίνων, αποσιωπώντας και ότι όλοι οι δράστες είναι Κρητικοί και ότι στη ρίζα της συμπεριφοράς τους βρίσκεται μια ιδιότυπη εκδοχή "λεβεντιάς" (αυτή, που έχει οδηγήσει και σε επιθέσεις εναντίον μεταναστών κλπ.). Και για να είναι σαφέστερο το μήνυμα ο συντάκτης κοτσάρει και ζωγραφιά του Αλή Πασά ! ΚΑΤΩ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΡΕ !

Στα Γιάννενα πάλι (άραγε μόλις τέλειωσε το ματς του ΠΑΣ Γιάννενα ?) συγκεντρώνονται 800 νεολαίοι έξω από τη Γαλακτοκομική Σχολή, σπάνε τα λουκέτα και μπουκάρουν με στόχο να δείρουν όποιον «ύποπτο» βρουν μπροστά τους και να ξεπλύνουν τη ντροπή – μήπως καλύτερα να έκαιγαν και τη Σχολή ? ΚΑΤΩ ΤΑ ΧΕΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΤΙΜΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΡΕ !

20 Μαρτίου

Σύμφωνα με τον Ποινικό Κώδικα, αυτοδικία είναι η αυθαίρετη άσκηση από κάποιον αξίωσης σχετικής με δικαίωμα, που έχει πραγματικά ή από πεποίθηση το οικειοποιείται. Μπορεί κάποιος/α από τους πολλούς/ές, που χρησιμοποιούν γενικευμένα τον όρο "αυτοδικία" για να χαρακτηρίσουν την επίθεση στη Γαλακτοκομική Σχολή Ιωαννίνων, να προσδιορίσει το δικαίωμα που (θεωρούν ότι) έχουν οι "αγανακτισμένοι" νεολαίοι και έχει προσβληθεί ? Η λανθάνουσα ιδέα ότι πρόκειται για την "τιμή της πόλης", που διασύρεται από "άντρα ακολασίας", εκτός από 100 % άδικη και ανυπόστατη, παραπέμπει σε άλλες, σκοτεινές εποχές, τις οποίες υποτίθεται ότι είχαμε αφήσει πίσω μας.

Ένας Δικηγόρος του Διαβόλου

Βιβλιοπαρουσίαση

ΠΑΝΟΥ ΔΗΜΗΤΡΟΥΔΗ «Ο Δικηγόρος του Διαβόλου»

(Εκδ. Μανδραγόρας)

---

Τον Πάνο τον Δημητρούδη, αν και είχα ακούσει το όνομά του, δεν τον πρόλαβα φοιτητή στα Γιάννενα. Το πρώτο μου ερέθισμα απ’ αυτόν είναι το δικό του πρώτο δημοσιευμένο κείμενο στην «Εποχή», που αναφέρει στον πρόλογο του βιβλίου του, ένα κείμενο για τις πυρκαγιές της Θάσου τον Σεπτέμβρη του 1989. Δύο πράγματα μου έκαναν εντύπωση σ’ εκείνο το άρθρο α) η ανάδειξη της ταξικής διάστασης της πυρόσβεσης, ότι δηλ. η Πυροσβεστική προστάτευε τις περιουσίες της αστικής τάξης ή της εκλογικής πελατείας των κυβερνώντων και άφηνε όλα τα υπόλοιπα να καούν – κάτι που έκτοτε επαληθεύτηκε σε πολλές άλλες περιπτώσεις, όμως τότε ήταν η πρώτη φορά που το συνειδητοποίησα και β) ένα ύφος χωρίς καθωσπρεπισμούς, οργισμένο αλλά πολιτικά εύστοχο, το οποίο μάλιστα προκάλεσε και την επέμβαση της Συντακτικής Επιτροπής της «Εποχής» προκειμένου να απαλύνει την αιχμηρότητα του κειμένου. Ο Πάνος επανήλθε στο επόμενο φύλλο και επέμεινε – σωστά ! – να δημοσιευτούν τα λογοκριμένα αποσπάσματα.

Αντιλαμβάνεστε λοιπόν, εάν η πρώτη συνεργασία με μια κατά γενικό τεκμήριο μη επεμβατική εφημερίδα σφραγίζεται από μια απόπειρα «ευπρεπούς» λογοκρισίας και από μια διεκδίκηση της απόλυτης ελευθερίας της κριτικής, ότι ο συγγραφέας έμαθε από νωρίς να πολεμάει. Τα δύο αυτά συνεχόμενα δημοσιεύματα στην «Εποχή» δεν ξέρω αν τα έχει κρατήσει ο Πάνος, εγώ πάντως τα έχω εδώ μαζί μου και μπορώ να του τα χαρίσω.

Η δεύτερη σημαντική ανάμνηση από τον Πάνο, και ενώ στο μεταξύ είχαμε γνωριστεί, προέρχεται από την Γενική Συνέλευση του Κοινωνικού Φόρουμ στη Θεσσαλονίκη τον Ιούνιο του 2003, την επόμενη μέρα της πορείας με αφορμή τη Σύνοδο Κορυφής της Ε.Ε.. Στο βήμα εναλλάσσονται διάφοροι ομιλητές, όλοι ενθουσιασμένοι για την επιτυχία της πορείας, αλλά κάποια στιγμή παίρνει το λόγο ο Δημητρούδης και εκστομίζει «ποια επιτυχία σύντροφοι ; Θεωρούμε επιτυχία την ανοιχτή εχθρότητα της Θεσσαλονίκης προς τη διαδήλωση, τη γεμάτη λαμαρίνες πόλη, την απουσία κόσμου στα μπαλκόνια ; ». Όπως μπορείτε να καταλάβετε, σχετική αμηχανία στο ακροατήριο, το αφήγημα της «μεγάλης νίκης» ξαφνικά καταρρέει και οι υπόλοιποι ομιλητές υποχρεώνονται πια να ενσωματώσουν στοιχεία της προσέγγισης Δημητρούδη. Και εδώ νομίζω ότι βρισκόμαστε μπροστά σ’ ένα ακόμα χαρακτηριστικό όχι μόνο της γραφής του αλλά συνολικά της πολιτικής του διαδρομής, την προσωπική άποψη και την επιμονή σ’ αυτήν, ακόμα και αν αυτή εξασφαλίζει πολιτική μοναξιά, ακόμα κι αν καμμιά φορά ενδίδει στην ηδονή του «κόντρα στο ρεύμα» – αλλά τι θα μπορούσατε να περιμένετε από έναν άνθρωπο, που ζει και κινείται στη Θεσσαλονίκη και δηλώνει οπαδός του Ολυμπιακού ;

Αν δεν το καταλάβατε, σας μιλάω εδώ και αρκετή ώρα για το βιβλίο του Πάνου. Όσα ήδη σας είπα γι’ αυτόν, ανταποκρίνονται απόλυτα και στα κείμενά του. Πρόκειται για δημοσιεύματα στην «Εποχή», που καλύπτουν μια ολόκληρη δεκαετία (2005 – 2014), μια δεκαετία πλούσια σε πολιτικά γεγονότα, σε εξεγέρσεις και αγώνες, νίκες και ήττες, μια δεκαετία αποκαλυπτική για την αλλαγή νοοτροπιών και για τη σύγκρουση ανάμεσα στο λάϊφ στάϊλ της εξουσίας και στο συλλογικό ήθος, ανάμεσα στη χειραγωγητική λογική των κάθε είδους μηχανισμών και στην αυτενέργεια της δημοκρατικής οργάνωσης. Θα σας μιλήσω παρακάτω για την πολιτική στάση του Δημητρούδη, προς το παρόν ας προσπαθήσω να εξερευνήσω λίγο τις πηγές έμπνευσης και τις εμμονές του.

Ο συγγραφέας λοιπόν, στην αποτίμηση της επικαιρότητας

- Βρίσκει τον τρόπο να ενσωματώσει δικά του βιώματα και μνήμες από τα παιδικά του χρόνια στην πατρίδα του τη Θάσο

- Ασχολείται με λαϊκές φιγούρες του νησιού (ας μου επιτραπεί να ξεχωρίσω τον στιχουργό των «Χειμερινών Κολυμβητών» λαϊκό ποιητή Σταύρο Καραμανιώλα) και της Θεσσαλονίκης καθώς και με μικρά γεγονότα της καθημερινής ζωής, όπως η αυτοκτονία μιάς συμπολίτισσας στην Κερασιά Θεσσαλονίκης

- Ενσωματώνει  εντυπώσεις από διαβάσματα, από τους «Αόρατους» του Μπαλεστρίνι μέχρι το «Μιλώντας στα παιδιά μου για την Αριστερά» του Βεμπέρ και από το «Οδός Αβύσσου – αριθμός 0» του Λουντέμη μέχρι το μνημειώδες βιβλίο του Καπετάν Κεμάλ «Αναμνήσεις από τον ελληνικό εμφύλιο». Για όσους δεν γνωρίζετε, ο μακαρίτης πια Καπετάν Κεμάλ, κατά κόσμο Μιχρί Μπελί, ήταν μια ηγετική φυσιογνωμία του τουρκικού κομμουνιστικού κινήματος, που ήρθε και πολέμησε στη Θράκη μέσα από τις γραμμές του Δημοκρατικού Στρατού. Έ, όπως το επισημαίνει και ο Πάνος, το βιβλίο του Καπετάν Κεμάλ δεν βρέθηκε ελληνικός εκδοτικός οίκος να το εκδώσει και κυκλοφόρησε στην Ελλάδα από εκδοτικό οίκο της Κωνσταντινούπολης. Και είδαμε στις πρόσφατες εκλογές πόσο γόνιμη μπορεί να είναι αυτή η αριστερή κληρονομιά μέσα στη μειονότητα της Θράκης, είδαμε τι ποσοστά πήρε ο ΣΥΡΙΖΑ και το 2012 και το 2015, ενώ αντίθετα, όταν, κάτω από την πίεση των γνωστών εθνικιστικών κύκλων, έκανε την αχαρακτήριστη επιλογή των Ευρωεκλογών, το πλήρωσε ακριβά !

- Προχωράμε στις κινηματογραφικές εμμονές του συγγραφέα και εδώ η λίστα είναι μεγάλη και περιλαμβάνει πολλά κινηματογραφικά είδη.

Η έμφαση βεβαίως δίνεται στα ντοκυμανταίρ του Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης (ο Δεκέμβρης του 2008, ο Λούης Τίκας και το ελληνικό εργατικό κίνημα στις ΗΠΑ, η ζωή του Χατζιδάκι, η απόδραση των Βούρλων κλπ. ) αλλά δεν λείπουν οι αναφορές στο αμερικάνικο μιούζικαλ ή στο ελληνικό γουέστερν (η περίφημη ταινία του Β. Γεωργιάδη «Το χώμα βάφτηκε κόκκινο»). Ο Δημητρούδης δεν παύει να αναδεικνύει και την προσφορά της αυτο-διαχειριζόμενης κινηματογραφικής λέσχης της ΕΤ 3, αν και η μεγάλη του αγάπη είναι τα Φεστιβάλ. Θα σας πω και από το Φεστιβάλ μια ιστορία. Πριν από 5-6 χρόνια παρακολουθήσαμε μαζί μια ταινία από την ΠΓΔ Μακεδονίας και, όπου οι διάλογοι του έργου χρησιμοποιούσαν τη λέξη «Macedonia», ο μεταφραστής έγραφε «Σκόπια». Διαμαρτυρηθήκαμε γιατί το καλλιτεχνικό προϊόν δεν είναι εξωτερική πολιτική και οι διάλογοι των ηθοποιών πρέπει να αποδίδονται με πιστότητα.

- Οι μουσικές προτιμήσεις του Πάνου είναι μια μεγάλη ιστορία, για την οποία μάλλον δεν είμαι ο καταλληλότερος να εκφράσω γνώμη. Υπερασπίζεται όμως με συνέπεια όχι μόνο το λαϊκό τραγούδι αλλά και μορφές του, που οι περισσότεροι συνηθίσαμε να θεωρούμε «σκυλάδικα». Όπως αντιλαμβάνεστε, είναι ενθουσιασμένος με την εμφάνιση του Μαργαρίτη στο φεστιβάλ του ΣΥΡΙΖΑ αλλά θεωρώ ότι είναι προτιμότερο να σας τα πει ο ίδιος.

- Αποτίει φόρο τιμής στις χαμένες εμβληματικές μορφές της Ανανεωτικής Αριστεράς, τον Γιάννη τον Μπανιά, που όλοι τον ξέρετε, αλλά και τον Μήτσο τον Μπούρα από την Ημαθία, τον οποίο οι περισσότεροι ούτε που τον έχετε ακούσει, αλλά αποτιμάει και την αγωνιστική συνέπεια άλλων, όπως ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης, υποψήφιος Δήμαρχος και ήδη Βουλευτής Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ, η Ελένη Πορτάλιου κλπ.

Και ήρθε, πιστεύω, η ώρα να μιλήσουμε πιο άμεσα για την πολιτική. Κάνουμε αυτή την παρουσίαση σε μια συγκυρία, που είναι διάχυτη η ανάγκη όλων μας να συζητήσουμε για τις πρόσφατες εξελίξεις, για τις διαπραγματεύσεις με τους δανειστές, για τις υποχωρήσεις ή τις επιτυχίες της ελληνικής κυβέρνησης. Το καταλαβαίνω αλλά εγώ, τουλάχιστον εισηγητικά, θέλω να μείνω πιστός στο έργο της παρουσίασης και στο περιεχόμενο του βιβλίου. Όχι μόνο γιατί θέλω να σας αναγκάσω να αγοράσετε αυτή την Κυριακή την «Εποχή», για να πάρετε «γραμμή» από τον Δημητρούδη, αλλά και γιατί αρκετοί πρέπει να μάθουν - και άλλοι να θυμηθούν - ότι η περιπέτεια του ΣΥΡΙΖΑ, στην οποία πολλοί από μας έχουμε αφιερώσει πολύ χρόνο από τη ζωή μας, συνεδριάσεις τοπικών οργάνων και πανελλαδικά σώματα, γραψίματα και ομιλίες, τηλεοπτικές εμφανίσεις και οργανωτική δουλειά, δεν ξεκινάει ούτε το 2014 ούτε το 2012.

Στην πραγματικότητα η υπόθεση της Αριστεράς και ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η βασική αγωνία των κειμένων του, που απλώνονται χρονικά σε όλη την πορεία συγκρότησης, αναδίπλωσης και τελικά εκτίναξής του. Εντάξει, δεν λείπουν τα άρθρα για την εξέγερση του Δεκέμβρη, για τα συνδικαλιστικά της ΟΛΜΕ ή για τους «αγανακτισμένους», για μένα όμως ο «Δικηγόρος του Διαβόλου» είναι κυρίως ένα χρήσιμο τεκμήριο και χρονικό για την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ.

Υπάρχει άραγε μια πολιτική γραμμή στα κείμενα του Δημητρούδη ; Προσωπικά θεωρώ ότι υπάρχει και είναι το πάθος για χειραφέτηση όχι μόνο από την αστική πολιτική, την εκμετάλλευση και το πολιτικό και μηντιακό σύστημα αλλά και από τους μηχανισμούς εξουσίας μέσα στα κόμματα της Αριστεράς. Ο Πάνος αναδεικνύει αφανείς πλευρές της κομματικής ζωής, χαλάει σούπες και, όπως ο ίδιος γράφει, δημιουργεί περισσότερους εχθρούς παρά φίλους. Οι άνθρωποι με εμμονές, και βέβαια εννοώ εμμονές αρχών και όχι εμπάθειας, μπορεί να μην εξασφαλίζουν λαμπρή προσωπική καριέρα, συμβάλλουν όμως στο γράψιμο της Ιστορίας.

Δεν είναι απαραίτητο να συμφωνεί κανείς με όλες τις απόψεις του συγγραφέα. Προσωπικά, αν και η στήλη του είναι από τα πρώτα πράγματα που διαβάζω κάθε Κυριακή, είναι φορές, που τα κείμενά του – είτε συμπεριλαμβάνονται σ’ αυτό το βιβλίο είτε όχι - μ’ έχουν βρει αντίθετο, όπως για παράδειγμα η στάση του στη ρήξη Τσίπρα - Αλαβάνου. Ομολογώ πάντως ότι δεν μπορώ να διανοηθώ το σταμάτημα αυτής της στήλης. Ένα «ζαγάρι» είναι ο σύντροφος Δημητρούδης, ένα ανεκτίμητης αξίας «ζαγάρι», που μας κρατάει σε εγρήγορση, που μας εμπνέει και πολλές φορές μας εκτονώνει, που μας θυμίζει ότι ο αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη είναι ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία. Γι’ αυτό, όσους εχθρούς και να κάνει, οι φίλοι του θα είναι πάντα περισσότεροι, γι’ αυτό τον αγαπάμε, τον περιμένουμε κάθε Κυριακή και τον ευχαριστούμε πολύ !  

   

Γιάννενα, 27-2-2015

Γιάννης Παπαδημητρίου