Μνημεία Ηπείρου : Θεσμική υποκρισία και κοινωνική εγρήγορση

Ζούμε σε μια χώρα, ή, αν το προτιμάτε, έχουμε κυβέρνηση μιας παράταξης, που η ιδεολογική χρήση των μνημείων και η επιλεκτική της ευαισθησία απέναντι σ' αυτά συναγωνίζεται με την αντίστοιχη μεταχείριση της Ιστορίας. Μια χώρα, που κορδώνεται με την ανακάλυψη του «Τάφου» της Αμφίπολης αλλά δεν διστάζει να τσιμεντώσει την Ακρόπολη και να καταστρέψει την ελληνική Πομπηΐα της οδού Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη, αγνοώντας τη μελέτη της ανάδειξής της. Ή που οργίζεται με τον Ερντογάν για τη μεταχείριση της Αγιάς Σοφιάς αλλά κλείνει τα μάτια στην επιδρομή χριστιανοταλιμπάν στη Ροτόντα και δείχνει, στην καλύτερη περίπτωση, αμφιθυμία απέναντι στα ισλαμικά μνημεία.

 Ο μνημειακός πλούτος της Ηπείρου δεν έχει αποφύγει ανάλογες περιπέτειες. Μια δειγματοληπτική αναφορά με σειρά χρονολογική - όχι των ίδιων των μνημείων αλλά των απειλών εναντίον τους - το επιβεβαιώνει : 

 - Καθώς γιορτάσαμε με αμφιλεγόμενης αισθητικής πανηγύρια τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821, αξίζει τον κόπο θυμηθούμε ότι το πατρικό σπίτι του Αθανασίου Τσακάλωφ στα Γιάννενα, ενός από τους τρεις ιδρυτές της Φιλικής Εταιρείας, θυσιάστηκε στο βωμό της αντιπαροχής τη δεκαετία του ‘70. 

 - Το Δωδωναίο τοπίο, η θαυμαστή ενότητα του μνημειακού συνόλου με την κοιλάδα της Δωδώνης, κινδύνεψε την τριετία 1995 - 97 να «εμπλουτιστεί» με τις νταλίκες της Εγνατίας, καθώς οι κυβερνητικοί αρνούνταν να ξοδέψουν (σ.σ. ευρωπαϊκά) χρήματα για να κατασκευάσουν μεγαλύτερη σήραγγα, που θα απέφευγε την οπτική επαφή. 

- Η γέφυρα της Πλάκας στον Άραχθο «εμπόδιζε» κι’ αυτή την πορεία της ανάπτυξης, εν προκειμένω του υδροηλεκτρικού φράγματος του Αγίου Νικολάου, και φυσικά δεν άξιζε και τόσο, αφού, όπως είχε εκστομίσει και κάποιος βουλευτής Άρτας του ΠΑΣΟΚ, «κάθε εποχή δημιουργεί τα δικά της μνημεία». Γι’ αυτό και οι αρμόδιες υπηρεσίες του Υπ. Πολιτισμού επεξεργάστηκαν το 1997 το περιβόητο σχέδιο της «μεταφοράς» της, το οποίο εγκρίθηκε ομόφωνα (!) από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων,  ενώ αργότερα την εγκατέλειψαν χωρίς την αναγκαία συντήρηση.

 - Ένα σημαντικό μνημείο του ελληνικού αρχιτεκτονικού μοντερνισμού, το ξενοδοχείο «Ξενία» των Ιωαννίνων έπεσε το 2005 θύμα των ορέξεων μεγαλοξενοδόχου, υπό τα χειροκροτήματα της δημοτικής αρχής και των υπηρεσιών, που πρόβαλαν θορυβωδώς τη θεωρία της «μειωμένης» αρχιτεκτονικής του αξίας. 

 - Και στις μέρες μας η έννοια του πολιτισμικού τοπίου, παρότι υποτίθεται ότι προστατεύεται από τη Συνθήκη της Φλωρεντίας (κυρωμένη με τον ν. 3827/2010), εξακολουθεί να είναι άγνωστη στη διοικητική πρακτική και τις τοπικές αρχές. Στο προ τριετίας αναθεωρημένο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Ηπείρου αναγνωρίζονται μόνο 16 ζώνες τοπίου άξιου διαχείρισης και πέραν αυτών ουδέν. Αντίθετα, τα περισσότερα βουνά θεωρούνται «κατάλληλα» για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων, με μία μόνο γενική εξαίρεση, των παράκτιων ορεινών όγκων, που γειτνιάζουν με ζώνες τουριστικής ανάπτυξης. Το τοπίο δεν γίνεται αντιληπτό ως αυτοτελής αξία αλλά ως εργαλείο στην υπηρεσία της τουριστικής βιομηχανίας. 

Ευτυχώς όμως για τα μνημεία, τις περισσότερες φορές τα κινήματα ήταν εκεί ! Αγνοώντας τη συνήθη κατηγορία περί «εχθρών της ανάπτυξης», πέτυχαν σημαντικές για την προστασία των μνημείων νίκες και στη Δωδώνη και στον Άραχθο. Το «Ξενία» δυστυχώς δεν καταφέραμε να το σώσουμε αλλά αποδειχθήκαμε αποτελεσματικοί στην περίπτωση ενός άλλου σπουδαίου κτιρίου του Άρη Κωνσταντινίδη, της «Όασης» στην κεντρική πλατεία των Ιωαννίνων. 

Το 2019 οι ίδιας προέλευσης και ευαισθησίας άνθρωποι εμποδίστηκαν από την ελληνική Αστυνομία να παραστούν στις εκδηλώσεις του Δήμου Καλπακίου για την ομώνυμη μάχη του 1940, διοργανωμένες υπό την ευγενή χορηγία της πετρελαϊκής εταιρίας Energean Oil & Gas, προκειμένου η εταιρία να αποφύγει τις διαμαρτυρίες για την απειλή των εξορύξεων. Θα συνεχίσουν όμως, όσο χρειαστεί, να δίνουν αυτή τη μάχη. Όσο για τους τοπάρχες μας, αυτοί μπορούν να εκστασιάζονται, επειδή στο Καλπάκι παρουσιάστηκε η μεγαλύτερη στα χρονικά ελληνική σημαία - άντε να ρίχνουν και καμιά καταγγελία στον Ερντογάν. Και μετά να κοιμούνται τον βαθύ ύπνο του δικαίου ..

Πρώτη δημοσίευση : Εφημερίδα «Δημοκρατική Φωνή», 27 Μαρτίου 2021  

 

Τα παλιόπαιδα τα ατίθασα / επεισόδιο 2ο

 

Αναγκαία προϋπόθεση για να μπορέσετε να παρακολουθήσετε τα κατορθώματα της γνωστής συντροφιάς στην εποχή της Φίνος Φιλμς κατά το δεύτερο εξάμηνο της σχολικής περιόδου είναι να έχετε ήδη διαβάσει αυτά του πρώτου http://papadimitriou-giannis.blogspot.com/2020/09/blog-post.html. Επί τροχάδην σας υπενθυμίζω ότι στη φανταστική μας ιστορία πρωταγωνιστεί μια παρέα τεντυμπόηδων, που εκείνα τα χρόνια φοιτούσαν στην τελευταία τάξη του σχολείου αλλά τα βράδια επιδίδονταν σε διαρρήξεις, κλοπές και κάθε είδους χαμηλής κλίμακας παραβατικότητα.

Για το δεύτερο εξάμηνο ο αρχηγός τους «Cool» Μητρολάκ σχεδίασε και επέβαλε ριζικές ποσοτικές και ποιοτικές αλλαγές στη δράση του συνωμοτικού πυρήνα. Η πρώτη απ’ αυτές ήταν η διεύρυνση και το άνοιγμα σε συμμαθήτριες. Δύο κυρίως ήταν οι ωφελημένες από αυτό :

- Η Μένδοουν, που είχε καλή ψυχή αλλά ήταν η κακομοίρα εύπιστη, με αποτέλεσμα να πέφτει συχνά θύμα εξαπάτησης. Όπως είχε πάθει και με τον αδίστακτο οικογενειακό της φίλο Λιγδάνεβιτς, στον οποίο εμπιστεύθηκε τα λεφτά της για να της αγοράσει ένα ακριβό σκυλάκι ράτσας αλλά αυτός τα έφαγε όλα στα μπουρδέλα. Για να παρηγορηθεί η Μένδοουν έκανε μεγάλους απογευματινούς περιπάτους, στη διάρκεια των οποίων το βλέμμα της μάγευαν οι μπετονιέρες στις ανεγειρόμενες οικοδομές.

- Η Κέραμεχ ήταν η δεύτερη. Μια κοπέλα αλέγκρα και δυναμική, που έκανε συχνά σαμποτάζ στις βρύσες και τις τουαλέτες του σχολείου προκειμένου να βρίσκει μεροκάματα ο ξάδερφός της ο υδραυλικός. Όλη η τάξη απορούσε, πώς κατάφερνε να συνδυάζει αυτή τη δραστηριότητα με τη διανομή παραθρησκευτικών περιοδικών από το κατηχητικό.

Το κακό και με τις δύο κοπέλες ήταν ότι δεν ήταν και τόσο ωραίες και δεν προκαλούσαν ερωτική έλξη στα αρσενικά της παρέας. Το κενό ανέλαβε να καλύψει ένας άλλος συμμαθητής ο Φουρθιάτι, που είχε πολλές επαφές με γυναικοπαρέες και διοργάνωνε γκλαμουράτα πάρτι, όπου τους προσκαλούσε. Δεν έγινε ποτέ μέλος της συντροφιάς αλλά διατηρούσε μαζί της μια άτυπη συμφωνία κυρίων. Κάποτε μάλιστα, που ο Αμβρούτσιος κρατούσε το απουσιολόγιο της τάξης και κατέγραψε τις κοπάνες του Φουρθιάτι, ο τελευταίος εξοργίστηκε, έκανε παράπονα στους τεντυμπόηδες και ο Αμβρούτσιος καρατομήθηκε οριστικά από την παρέα.

Ούτως ή άλλως υπήρξαν και άλλες ανακατανομές των ρόλων και μεταβολές στον εσωτερικό συσχετισμό των δυνάμεων : 

- Πρώτα-πρώτα η ταπείνωση του Τσιόντρ. Αφού πρώτα ο Cool τον ξεζούμισε και τον έβαλε να γράψει τις σχολικές εργασίες όλων, στη συνέχεια εξασφάλισε να αγοράζει τα θέματα των εξετάσεων κατευθείαν από τους καθηγητές και πλέον δεν τον είχαν ανάγκη. Τον έδιωξαν λοιπόν και αυτόν και ο χαιρέκακος Κακαδωνίξ, μη παραλείποντας και την απαραίτητη δόση κολακείας στον αρχηγό, απεφάνθη ότι ο ρόλος του Τσιόντρ είναι να τους φοβίζει με τις προειδοποιήσεις του αλλά ο δικός τους ρόλος είναι να κάνουν καλή ζωή με τα κλοπιμαία.

- Και ο Ευκίλιε όμως ήταν φανερό πως είχε εξαντλήσει την υπομονή και την καλή θέληση του αρχηγού. Δεν τον καλούσαν πια στις εξορμήσεις, τον έστηναν στα ραντεβού και του έδειχναν με κάθε δυνατό τρόπο ότι έχει υποβιβαστεί στο βοηθητικό προσωπικό και τον ανέχονται μόνο λόγω του παρελθόντος του. Αποκλεισμένος και μόνος, άρχισε να εξασκεί τις ικανότητές του στη μπασκέτα του σχολείου.

- Από την άλλη πλευρά, προστέθηκαν νέα μέλη στη συμμορία. Π.χ. ο Μπόρις, ένα παιδί από λαϊκή οικογένεια ξυλοκόπων των προαστείων, με πλούσιο ιστορικό στην παράνομη υλοτομία, που ήξερε να χειρίζεται άριστα το τσεκούρι. Η ένας σκοτεινός τύπος, που ήρθε με μεταγραφή από άλλο σχολείο και κανείς δεν τον αποκαλούσε με το πραγματικό του όνομα. Όλοι του απευθύνονταν με το παρατσούκλι «Χρυσοχόος», επειδή χρησιμοποιούσε συνεχώς το απόφθεγμα «η σιωπή είναι χρυσός», προκειμένου να καλύπτει τους τσαμπουκάδες μιας ομάδας βίαιων εξωσχολικών, που είχε υπό τις διαταγές του. Αυτοί όμως του φέρονταν με σεβασμό και τον αποκαλούσαν με τον τιμητικό τίτλο Φον. Ο αρχηγός εκτίμησε τα οργανωτικά του προσόντα και αποφάσισε να του αναθέσει καθήκοντα στον τομέα της ασφάλειας. Θέλοντας και μη, οι υπόλοιποι συμμορφώθηκαν.

Καθώς πλησίαζε το τέλος της σχολικής χρονιάς, ο Μητρολάκ, επιστρέφοντας από μια ανέμελη τριήμερη κρουαζιέρα στην Ικαρία, συνέλαβε μια μεγαλοφυή ιδέα. Να ληστέψουν και το κυλικείο του σχολείου ! Άρχισαν λοιπόν να παρακολουθούν συστηματικά τις κινήσεις του επιστάτη ενώ μάλιστα ο Πετσόκωφ προθυμοποιήθηκε να του κουβαλάει με τη φλορέτα δωρεάν τα κουλούρια και τα σάμαλι.

Το σχέδιο ήταν πραγματικά πανούργο. Όχι μόνο να ληστέψουν το ταμείο του κυλικείου αλλά και να ρίξουν την ενοχή σε άλλους. Σε μια αντίπαλη παρέα μαθητών από άλλη τάξη υπό τον Τσιπρέ ! Ο αρχηγός απείλησε και εκβίασε έναν από κείνους, τον Καλογρίτσκι, ώστε να παρουσιαστεί την επόμενη μέρα στη διευθύντρια του σχολείου, την οποία μεταξύ τους αποκαλούσαν ειρωνικά «αστεφάνωτη», και να ομολογήσει τη δήθεν ενοχή της αντίπαλης ομάδας.

Το κρίσιμο βράδι, υπό την άγρυπνη κάλυψη των τσιλιαδόρων εξωσχολικών του Φον Χρυσοχόου, ο Μπόρις έσπασε με το τσεκούρι την κλειδαριά του κυλικείου, ο Χάρνταλ όρμησε και άρπαξε το κομπόδεμα και το έφεραν με καμάρι στο μπαρ «Μαζί-μου», το γνωστό στέκι του Μητρολάκ. Η παρέα γλέντησε την επιτυχία με πολλές σειρές ποτά, οι μισές κερασμένες από κάποιον γιαπωνέζο συνομιλητή του αρχηγού ονόματι Τενεκένα. Η Μένδοουν δεν μπόρεσε να αντισταθεί στον πειρασμό να γράψει με σπρέϊ σ’ ένα γειτονικό τοίχο το όνομα του αρχηγού, και το δικό της, εις ανάμνησιν της σπουδαίας βραδιάς,.  

Έλα όμως που αγαπάει ο Θεός τον κλέφτη αλλά αγαπάει και τον νοικοκύρη ! Κάτι φαίνεται να πήρε το αυτί του χολωμένου Αμβρούτσιου, ο οποίος άρχισε να σκέφτεται την εκδίκηση και να βρίσκει δελεαστική την ιδέα να σπάσει την ομερτά και να αποκαλύψει το σχέδιο σε εξωσχολικούς συνεργάτες της ομάδας Τσιπρέ.

Και ενώ βρισκόμαστε στην κορύφωση του σασπένς, το δεύτερο επεισόδιο της ιστορίας μας τελειώνει. Το φθινόπωρο μπορεί να είμαι έτοιμος να σας περιγράψω τη συνέχεια αλλά και τις περιπέτειες της παρέας μετά από την αποφοίτησή της. Εκτός αν με προλάβουν και μένα οι εκλογές ! 

Η κρυφή γοητεία του ΠΑΣ Γιάννενα

    Χρησιμοποίησα για πρώτη φορά αυτόν τον .. μπουνιουελικό τίτλο σ’ ένα χρονογράφημα, που δημοσίευσα το 1982 στο περιοδικό «Πολίτης της Ηπείρου». Το έκανα κατά τη διάρκεια των σπουδών μου στην Αθήνα, όταν κάποιοι πολιτικοποιημένοι φίλοι μου δυσκολεύονταν να χωνέψουν την αντίφαση, τη μια μέρα να παθιάζομαι με πολιτικές αντιπαραθέσεις και την άλλη να επιστρέφω με κασκόλ του ΠΑΣ Γιάννενα από ένα παιγνίδι του στο λεκανοπέδιο. Ούτως ή άλλως, όπως εξηγούσα και στο χρονογράφημα, ήταν οι βρισιές και οι απειλές στα εκτός έδρας παιγνίδια, που μου προκάλεσαν τα πιο έντονα συναισθήματα τοπικού πατριωτισμού της ζωής μου.

    Μια ιστορία του γιαννιώτικου ποδοσφαίρου δεν μπορεί να παραλείψει τον ανταγωνισμό, με έντονα πολιτικά χαρακτηριστικά, μεταξύ των δύο μεγαλύτερων ομάδων της πόλης κατά τις δεκαετίες του ’50 και του ’60. Μεταξύ δηλαδή του Αβέρωφ, που ήταν η ομάδα της δεξιάς και της καλής κοινωνίας, και του Ατρόμητου, που συσπείρωνε το λαϊκό στοιχείο και τους ηττημένους του εμφυλίου σε μια πόλη με κεντροαριστερές κατά κανόνα πλειοψηφίες. Παρότι ο πρώτος είχε γενικά εμφανέστερη παρουσία στο ελληνικό ποδόσφαιρο και το 1963 έφτασε μέχρι τους ημιτελικούς του Κυπέλλου Ελλάδας, στα τοπικά ντέρμπυ το έργο του ήταν πολύ πιο δύσκολο. Δεν διευκρίνισα ποτέ, εάν οι πράσινες χρωματικές επιλογές του Ατρόμητου έχουν παίξει κάποιο ρόλο στο διαχρονικά μεγάλο ποσοστό των οπαδών του ΠΑΟ στην πόλη.

    Οι δύο ομάδες, και μία μικρότερη, συγχωνεύτηκαν το 1966 και δημιούργησαν τον ΠΑΣ Γιάννενα - για την ακρίβεια Γιάννινα με γιώτα, όπως είναι η ιστορική ονομασία της πόλης -, που κατατάχτηκε στη Β΄ Εθνική. Το 1971 ο Πορτογάλος προπονητής της Γκομέζ ντε Φαρία είχε τη φαεινή ιδέα να φέρει πάμφθηνους λατινοαμερικάνους ποδοσφαιριστές και οι παράγοντες της ομάδας την υλοποίησαν με τη πατέντα της ανακάλυψης ελληνικής «καταγωγής» και πολιτογράφησης, κάτι που μιμήθηκαν σύντομα, αλλά με πολύ ακριβότερες τιμές, όλοι οι μεγάλοι σύλλογοι. Ήρθαν λοιπόν σε δύο δόσεις 6 Αργεντινοί, ο τερματοφύλακας και όλη η επιθετική πεντάδα, που στην αρχή έτριβαν τα μάτια τους βλέποντας τον πρωτόγονο, χωρίς χόρτο, αγωνιστικό χώρο του Εθνικού Σταδίου αλλά και πολλές εκατοντάδες οπαδούς στις προπονήσεις ! Είχαν φυσικά σπουδαία για τα ελληνικά δεδομένα τεχνική κατάρτιση και έβαλαν τα θεμέλια για τον μύθο μιας «διαφορετικής» ομάδας, που πήρε το προσωνύμιο «Άγιαξ της Ηπείρου», καθώς η ολλανδική ομάδα μεσουρανούσε τότε στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο.

    Πράγματι, ο ΠΑΣ Γιάννενα συσπείρωσε οπαδούς από όλη την Ήπειρο με μία μόνο εξαίρεση. Αυτή της Άρτας, καθώς οι ανελέητοι ξυλοδαρμοί μεταξύ των οπαδών των δύο πόλεων έδιναν τίτλους στις αθλητικές εφημερίδες της εποχής. Διανθισμένοι από τα καυστικά εκατέρωθεν συνθήματα «Άρτα - Ελλάς» (σπόντα για τον αφελληνισμό λόγω Αργεντινών, ίσως και λόγω … τζαμιών) και «Άρτα είσαι γκόμενα». Καθόλου τυχαία ο αριθμός των εισιτηρίων στις αναμετρήσεις του ΠΑΣ με την Αναγέννηση στο γήπεδο των Ιωαννίνων, πολλά χρόνια πριν αυτό επεκταθεί και πάρει το όνομα «Ζωσιμάδες», συναγωνίζεται με τους μεταγενέστερους στα παιγνίδια εναντίον των 3 ισχυρών του ΠΟΚ. Ακόμα πιο εντυπωσιακή ήταν η αποδοχή στην ογκώδη ηπειρωτική διασπορά της Αθήνας, επιβεβαιώνοντας τη θεωρία ότι οι ταυτότητες συγκροτούνται και ενισχύονται σε αντιπαράθεση με κάποιο «άλλο» περιβάλλον.

    Ο μύθος άρχισε να θεριεύει στη νεολαία των Ιωαννίνων τρεφόμενος διαρκώς από νέα υλικά : ένα παιγνίδι στο Αίγιο, όπου η διαιτησία άφησε τον ΠΑΣ με 9 παίκτες και μετέτρεψε το 0-2 σε 2-2 και ο κόσμος αντέδρασε με το σύνθημα «Ελλάς – Ελλάς, άκουσε και μας» ή τον θρίαμβο επί του Ηλυσιακού στην Αθήνα, που συνοδεύτηκε από μια πορεία 10 χιλιάδων ανθρώπων, την πρώτη που έσπασε την απαγόρευση της χούντας του Ιωαννίδη, καθώς η ομάδα βάδιζε πια προς τον πολυπόθητο στόχο, την άνοδο στην Α΄ Εθνική. Σ’ αυτόν εστίαζε εξάλλου και ο ύμνος της ομάδας, που τραγουδούσε σε δημοτικοφανές ύφος και ρυθμό, διαφορετικό δηλαδή από την αστική μουσική παράδοση των Ιωαννίνων, ο αποκαλούμενος και «αηδόνι της Ηπείρου» Αλέκος Κιτσάκης.

    Η μεταπολίτευση βρήκε την ομάδα πρωταθλήτρια της δεύτερης κατηγορίας και συνέπεσε με μια δεκαετία μεγάλης ακμής : Δύο φορές στην πρώτη πεντάδα και μία στην εξάδα του πρωταθλήματος Α΄ Εθνικής, σπουδαίες εμφανίσεις απέναντι στους μεγάλους του ελληνικού ποδοσφαίρου (νίκη 3-2 με ολική ανατροπή επί του ΠΑΟ μέσα στη Λεωφόρο, 3-0 επί του Ολυμπιακού υπό συνεχή βροχή στα Γιάννενα, διαιτητική κλοπή στο ματς με την ΑΕΚ στο ουδέτερο γήπεδο του Άργους), ακόμα και συμμετοχή στο βαλκανικό κύπελλο, όπου χρειάστηκε ταξίδι δύο ημερών για να φτάσει με καράβι στο κροατικό, τότε γιουγκοσλαβικό, λιμάνι της Ριέκα. Αντιγράφω από εκείνο το χρονογράφημα του 1982, «.. το βροντερό "α – ου – α – ου" – όπως κάθε σοβαροί οπαδοί, που σέβονται τον εαυτό τους, έχουμε και μεις το τελείως ιδιαίτερο και δικό μας σύνθημα – δονεί την ατμόσφαιρα ». Δεν υπήρχε γήπεδο σε όλη την Ελλάδα χωρίς την παρουσία οπαδών του ΠΑΣ, που αγνοούσαν κάθε εμπόδιο, ακόμα και τους προφανείς εκείνη την εποχή κινδύνους από τα ... σουβλάκια στο Ρίο ή στο Μουργκάνι, προκειμένου να δώσουν το παρόν.

    Μύθος χωρίς τραύματα όμως δεν γίνεται ! Τον Ιούνιο του 1984 ο ΠΑΣ έδινε στη Λάρισα αγώνα ζωής και θανάτου για την παραμονή στην πρώτη κατηγορία στο μπαράζ με τον Πανιώνιο. Χιλιάδες οπαδοί του, ακόμα και με τσάρτερ και ναυλωμένο τραίνο από τη Γερμανία, συνέρευσαν στο στάδιο Αλκαζάρ, όπου βίωσαν το δράμα της ήττας με 2-0 στην παράταση. Οι φήμες για παιγνίδι πουλημένο από μερικούς παίκτες οργίασαν και, αν και ουδέποτε αποδείχτηκαν, σφράγισαν με οργή αρχικά και με απογοήτευση και αδιαφορία στη συνέχεια τη διάθεση των φίλων της ομάδας.

    Η οποία μπήκε σε μακροχρόνια αγωνιστική μετριότητα, έπαιξε λίγες μόνο σαιζόν στην πρώτη κατηγορία ενώ έπεσε μέχρι και την τρίτη, και βίωσε αλλεπάλληλες κρίσεις διοικητικής ανυποληψίας. Ένας Πρόεδρος συνελήφθη κάποτε επ’ αυτοφώρω για απόπειρα δωροδοκίας στην Καβάλα και προτάθηκε η «λύση» να αναλάβει ο Δήμος την ομάδα, ώστε να ηγηθεί λαϊκού μετώπου για την αποφυγή της τιμωρίας. Φυσικά η δεξιά αντιπολίτευση στο Δημοτικό Συμβούλιο υπερθεμάτισε, μιλώντας για «ατυχή χειρισμό» του Προέδρου. Στη συνέχεια εμφανίστηκε ως σωτήρας από το πουθενά ένας Γεωργιανός απατεώνας ονόματι Κιγκάνι («Κιγκάνι κι διν κάνει», σχολίασε η λαϊκή σοφία), ο οποίος εξαφανίστηκε το ίδιο ξαφνικά, ενώ δεν έλειψε και η απαραίτητη δόση προεδρίας Κούγια. Πικραμένοι και αποπροσανατολισμένοι οι οπαδοί του, βρέθηκαν άλλοτε να φωνάζουν «ΠΑΣ γερά, τα λύματα να πέσουν στον Καλαμά» και άλλοτε να αποκλείουν τους δρόμους, επειδή η ομάδα υποβιβαζόταν, δίκαια, λόγω απλήρωτων χρεών. Εννοείται ότι το τοπικό πολιτικό σύστημα αγκάλιασε τις «λαϊκές αντιδράσεις» και συνέχισε να επενδύει πελατειακά στο ποδόσφαιρο.  

    Παρ’ όλα αυτά ο ΠΑΣ Γιάννενα κέρδισε κάποια κρίσιμα μπαράζ ενώ το 2007, επί Κούγια και παίζοντας ακόμα στην Β’ κατηγορία, κλήθηκε να αντιμετωπίσει τον Ολυμπιακό σε διπλό αγώνα για το κύπελλο Ελλάδας. Στην παράταση του δεύτερου αγώνα, με διαιτησία παράγκας μέσα σ’ ένα κολασμένο Καραϊσκάκη, ο Κοντογουλίδης έκλεψε τη μπάλα στο κέντρο του γηπέδου και, παρότι φαινόταν να έχει μερικά παραπανίσια κιλά, μετά από μια φρενήρη κούρσα την κάρφωσε στα δίχτυα του αντιπάλου, χαρίζοντας στον ΠΑΣ την πρόκριση. Και σβήνοντας οριστικά, στα μάτια τουλάχιστον μερικών παλιών, τη ντροπή του μπαράζ του 1984, όπως είπα το επόμενο πρωί στον προερχόμενο εκ Γρεβενών πρύτανη της γιαννιώτικης αθλητικογραφίας.

    Η διοικητική αλλαγή του 2008 έφερε σταθεροποίηση, μόνιμη σχεδόν παρουσία στην πρώτη κατηγορία και ήδη σούπερ λιγκ αλλά και τη μεγαλύτερη διάκριση στην ιστορία της ομάδας, τη συμμετοχή σε ευρωπαϊκή διοργάνωση μετά από μια νίκη μέσα στην Ξάνθη την τελευταία αγωνιστική της περιόδου 2015 - 2016. Ο πρώτος αντίπαλος στο Γιουρόπα Λιγκ ήταν η νορβηγική Οντ, που γνώρισε βαρειά ήττα με 3-0 στα Γιάννενα αλλά οι λιγοστοί φίλαθλοί της σίγουρα καλοπέρασαν, αφού ενώθηκαν με τους Γιαννιώτες στο ολονύκτιο πανηγύρι. Παρά την περιπετειώδη ρεβάνς, ο ΠΑΣ τελικά προκρίθηκε και κληρώθηκε με την ολλανδική Άλκμααρ. Απαραίτητη παρέκβαση για να αντιληφθείτε την επόμενη πρόταση είναι η εξοικείωση με τη γιαννιώτικη ντοπιολαλιά και τη λέξη «ντατσκανάρι», που μεταφράζεται σε χωρικός, αγροίκος, ανόητος κλπ. Στο facebook λοιπόν κυριάρχησε η φράση «dutchκανάρια ερχόμαστε» (Dutch = Ολλανδός), αν και η λαϊκή ευρηματικότητα δεν στάθηκε ικανή να εξασφαλίσει τη συνέχεια στον θεσμό.

    Εξίσου σημαντικά, ένα μεγάλο τμήμα των οργανωμένων οπαδών του εκφράζει με σαφήνεια πολιτικό στίγμα και πρωταγωνιστεί στο αντιφασιστικό κίνημα των γηπέδων. Μάλιστα, ο σύνδεσμος οπαδών Blue Vayeros (με λατινοαμερικάνικο γλωσσικό πρόσχημα αλλά στην πραγματικότητα με .. γιαννιώτικη καταγωγή, από το βαγερμένοι = φευγάτοι) δεν δίστασε να υπερασπιστεί και τον Αλβανό διεθνή ποδοσφαιριστή της ομάδας Άντι Λίλα, στόχο κάποια στιγμή της ενδημικής αλβανοφαγίας.

    Σήμερα ο ΠΑΣ Γιάννενα έχει ανακτήσει το κύρος του στα μάτια της ποδοσφαιρικής Ελλάδας. Συνεχίζει την παράδοση να μη παραδίνεται αμαχητί στους μεγάλους, να κόβει κρίσιμους βαθμούς από διεκδικητές του τίτλου ακόμα και στις τελευταίες αγωνιστικές (0-0 με τον Ολυμπιακό εκτός έδρας το 1982, 0-0 με τον Παναθηναϊκό στα Γιάννενα το 2003) ή να τους φιλοδωρεί ενίοτε με μεγάλα σκορ, όπως μια τεσσάρα το 2010 στον ΠΑΟΚ, οι εκδρομείς του οποίου δεν την άντεξαν και τα έκαναν λίμπα στην πόλη. Φέτος υπέταξε την ΑΕΚ μέσα στη Νέα Φιλαδέλφεια, διέσυρε τον Παναθηναϊκό σε κύπελλο και πρωτάθλημα και παίζει ελκυστικό ποδόσφαιρο υπό την καθοδήγηση ενός προπονητή Έλληνα μεν αλλά με γερμανική κατάρτιση και νοοτροπία.

    Η πρόσφατη κλήρωση των ημιτελικών του κυπέλλου Ελλάδας έφερε τον ΠΑΣ αντιμέτωπο ξανά με τον Ολυμπιακό. Είναι μια άνιση αναμέτρηση με την κατά γενική ομολογία ισχυρότερη ομάδα του φετινού πρωταθλήματος με ένα προϋπολογισμό τουλάχιστον δέκα φορές μεγαλύτερο. Το ξέρουμε φυσικά ότι η ομάδα του Γιαννίκη δεν έχει και πολλές ελπίδες, γι’ αυτό και παραμένουμε επιφυλακτικοί και προσγειωμένοι στις προσδοκίες μας. Την ώρα των αγώνων ωστόσο βαθειά μέσα μας θα προσευχόμαστε να εμφανιστεί κάποιος .. Κοντογουλίδης !